Page 257 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

KİMYA 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
6. Bohr atom modeli tek elektron içeren atom ya da iyonların elekt- 2. Bohr atom modelinde elektronlar enerjilerine göre yörünge-
ron davranışlarını açıklayabilirken çok elektron içeren tanecikle- de hareket ederken Rutherford atom modelinde elektronların
rin elektron davranışlarını açıklamakta yetersiz kalmıştır. çekirdeğin etrafında olduğunu, hatta atom çekirdeğini Güneş’e
çekirdeğin etrafındaki elektronları da gezegenlere benzetmiştir.
7. Thomson atom modelinde negatif yüklü elektronlar (üzüm) Ancak elektronların davranışını açıklamada yetersiz kalmıştır.
yoğun pozitif yük merkezi (kek) içinde homojen dağılmıştır.
Bu durumu karışım kavramıyla açıklayabiliriz. Homojen ka- 3. Atomda bulunan temel tanecikler proton, nötron ve elektron
rışımlarda da çözünen tanecikler çözücü içerisinde homojen dur. 3 tanecikten de farklı atom modellerinde bahsedilmiştir an-
dağılmıştır. Yazacağı metafor ve kullanacağı kavram öğrenciye cak nötronun varlığı Rutherford atom modelinden sonra tespit
bırakılmıştır. Karışım kavramı örnek olarak verilmiştir. edilse bile tam olarak varlığı açıklanamamıştır.

Etkinlik No.: 23
Etkinlik No.: 21
1. Yönerge Element: H + 1 1 Element: He 4 2
KÜTLE NUMARASI 6 İYON YÜKÜ
Sorunun cevabı öğrencilere bırakılmıştır. ATOM NUMARASI 3
p + n 0 e - p + n 0 e -
2. Yönerge 1 0 0 2 2 2
6 8 10 14 14 18
Element: 3 Element: Be 2+ Element: B 5 Element: C 6 Element: N 3- 7 Element: O 2- 17 8 Element: F 9 Element: Ne 20 10
4
1. Dalton, atomları içi dolu kürelere benzetmiştir. Dalton atom
modelinde proton ve elektronlar henüz keşfedilmediği için yer p + 3 n 0 3 e - 3 p + 4 n 0 4 e - 2 p + 5 n 0 5 e - 5 p + 6 n 0 8 e - 6 p + 7 n 0 7 10 e - p + 8 n 0 9 e - 10 p + 9 n 0 9 e - 9 p + 10 n 0 10 e - 10
almamakta, dolayısıyla proton ve elektronun keşfinden sonra Element: Na + 24 Element: Al 3+ 28 32 32 36 36
26
22
Thomson’ın atom modelini önermesi ile geçerliliğini yitirmiştir. 11 Element: Mg 13 Element: S 14 Element: P 15 Element: S 2- 16 Element: Cl - 17 Element: Ar 18
12
p + n 0 e - p + n 0 e - p + n 0 e - p + n 0 e - p + n 0 e - p + n 0 e - p + n 0 e - p + n 0 e -
2. Gözlem sonucuna göre pozitif yüklü taneciklerin büyük bir kıs- 11 11 10 12 12 12 13 13 10 14 14 14 15 17 15 16 16 18 17 19 18 18 18 18
mının levhadan hiç sapmadan geçmesi ile atomun büyük kısmı- Element: K + 38 19 Element: Ca NOT:
40
20
p+ = Proton sayısı
nın boşluktan oluştuğunu söylemiştir. Alfa taneciklerinin çok n 0 = Nötron sayısı 1.
e - = Elektron sayısı
Atom numarası = Proton sayısı
az kısmının altın levhaya çarparak geri dönmesi sonucu pozitif p + 19 n 0 19 e - 18 p + n 0 e - Kütle numarası = Proton sayısı + Nötron sayısı 2. Sonra 2. enerji seviyesini doldurmaya başlayabilirsiniz. 2. enerji
3.
seviyesinde maksimum 8 elektron bulunabilir. Tüm elektronlar
İyon yükü = Proton sayısı - Elektron sayısı
yerleşmemişse 3. enerji seviyesini doldurmaya başlayabilirsiniz.
yüklü taneciklerin atomun merkezinde çok küçük bir hacimde 20 20 20
toplandığını söyleyerek buna çekirdek ismini vermiştir. Atomda
pozitif yüklü tanecikler kadar elektronun, çekirdeğin etrafında 1. Proton sayısı (atom numarası) elementin kimliğini belirler. Aynı
bulunduğunu söylemiştir. elementin proton sayıları da aynıdır, değişmez. Proton sayısı de-
ğişirse artık farklı bir elementtir. Ancak aynı element farklı nöt-
3. Rutherford, yaptığı deneyde çekirdekte bulunan temel tanecik- ron sayıları (izotop olarak adlandırılır) mevcuttur. Bir element
lerden protonun varlığını açıklarken nötronların varlığını açık- elektron kaybeder ya da kazanarısa yine aynı elementin iyonları
layamamıştır. Atomun kütlesinde meydana gelen bu farklılık, oluşur.
nötronların varlığından kaynaklanmaktadır.
2. Protonlar ve nötronlar atomun kütlesinin çoğunu oluşturur. O
4. Benzerlikler: Atomun merkezinde proton ve nötron varken Gü- nedenle kütle belirlemede bu iki parçacık dikkate alınır. Elekt-
neş sisteminin merkezinde Güneş bulunur. Atomun çekirdeği- ronların kütlesi proton ya da nötronla kıyaslandığında (yaklaşık
nin etrafında elektronlar dolanırken Güneş sisteminde Güneş’in 1/1836’i) ihmal edilebilir düzeyde olduğu için pratikte hesapla-
etrafında gezegenler dolanır. maya dahil edilmez.
Farklılıklar: Atomun merkezindeki proton ve nötron sabittir fa- 3. Element atomunun iyon oluşumu için alınan ya da verilen elekt-
kat Güneş hareketlidir. Elektronların etrafında başka bir şey yok- ronlar değerlik orbitallerinde bulunur.
tur. Fakat gezegenlerin etrafında uydular bulunmaktadır. Güneş
modeli Rutherford’un atom modeline daha çok benzemektedir. H atomunda 1. enerji seviyesi,
Li, Be, B, C, N, O ve F atomları için 2. enerji seviyesi
5. Bohr atom modeline göre atoma dışarıdan enerji verildiğinde
elektronun enerjisi artarak yörüngesi değişir bu olaya uyarılma Na, Mg, Al, Si, P, S ve Cl atomları için 3.enerji seviyesi,
denir. Uyarılmış elektron temel hale dönerken yörüngeler ara- K ve Ca atomları için 4. enerji seviyesinde yer alan elektronlar
sındaki enerji farkına denk bir enerjiyi foton olarak yayar. Bu değerlik elektronları olup iyon oluşumuna katkı sağlarlar.
olaya temel hale dönme dedir. X ışınlarının oluşması da uyarıl-
mış elektronun temel hale dönmesi sırasında oluşur. Bu olaya 4. Elementler atomları icin her satırda (periyotta) değerlik elekt-
röntgen ışınları, LASER ışınları, havai fişekler örnek verilebilir. ronların enerji seviyesinin aynı olmasının nedeni, elementler
6. Atom ile ilgili yapılan çalışmalar sonucunda atom altı parçacık- periyodik sisteminin düzenlenmesinin atom numaralarına göre
lar olan proton, nötron ve elektronlar keşfedilerek maddelerin yapılması ve benzer özelliklerine göre gruplara yerleştirilmesidir.
yapısı aydınlatılmaya başlanmıştır. Atom altı parçacıkların keş- Bunun sonucu olarak A grubu element atomları her periyotta
fedilmesi diğer bilimlerin de önünü açarak araştırmalara yön aynı elektron enerji seviyesine sahiptirler.
vermiştir. H ve He element atomlar 1. enerji seviyesi, Li, Be, B, C, N, O, F
ve Ne element atomları icin 2. enerji seviyesi Na, Mg, Al, Si, P, S,
Cl ve Ar element atomları icin 3. enerji seviyesi, K ve Ca atomları
Etkinlik No.: 22 icin 4. enerji seviyesinde değerlik elektronları bulunur.
Ayrıca, bu element atomları elektron aldıklarında bu elektronlar
1. Thomson atom modelinde (+) yüklü tanecikler atomun her ye- değerlik elektron katmanına yerleşir. Bu element atomları elekt-
rine dağılmışken, Rutherford atom modelinde ise çok küçük bir ron verdiklerinde değerlik katmanında ki elektronları tamamen
yerde toplanmıştır. kaybederlerse değerlik elektron katmanı boş kalır.
256