Page 259 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

KİMYA 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 28 3.
2. Yönerge +
1. Periyodik cetveldeki her bir elementin fiziksel ve kimyasal özel-
liklerinin tek tek incelenmesi zor olduğundan bu elementlerin
ortak özelliklerinin incelenmesi kolaylık sağlar. Periyodik cet- K Cl KCl
veldeki elementler fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre sınıf-
landırılmıştır. 4. (a) ve (b) grafiklerinde ilk elementlerin atom çaplarına bakıldı-
ğına 1A grubu elementi olan Li’nin atom çapı 7A grubu elemen-
2. Sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır. ti olan F’nin atom çapından büyük olduğu görülür. Buna göre
3. Bilgisayarda dosyalar uzantılarına göre sınıflandırılarak kulla- periyodik sistemde atom çapı A gruplarında soldan sağa azalır
nılır. Aynı uzantıya sahip dosyalar benzer özelliklere sahiptir. diyebiliriz.
Elementlerde benzer fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre sınıf- 5. (a) ve (b) grafiklerine bakıldığında hem 1A hem de 7A grubun-
landırılmış ve kullanım kolaylığı sağlanmıştır. daki atomların çapı kıyaslandığında yukarıdan aşağı doğru inil-
4. A ve B grubu ayrımı yapılmadan sadece her gruba 1’den 18’e ka- dikçe arttığı görülür. Buna göre periyodik sistemde A grupların-
dar sayıların verildiği isimlendirmedir. Kullanım kolaylığı sağla- da yukarıdan aşağı inildikçe atom çapı artar diyebiliriz.
mak amacıyla yapılmıştır. 6. (a) Grafiğine bakıldığında Li atomunun çapı Li iyonunun ça-
+
Grup 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Period pından büyük olduğu görülür. Buna göre 1A grubu metal atom-
larının çapı iyon çapından büyüktür şeklinde bir yorum yapılabi-
1
2 lir. Çünkü katyonlarda elektron başına düşen çekim kuvveti nötr
3 atoma göre daha büyüktür.
7. Atomlar bileşik oluştururken elektron sayılarında değişme olur.
4
Bu durum atomda elektron başına düşen çekim kuvvetini de-
5
ğiştirir. Dolayısıyla atom çaplarında önemli değişimler meydana
6
7 Nh Fl Mc Lv Ts Og gelir.
Etkinlik No.: 31
5. Periyodik sistemdeki baş gruplara verilen adlar ve bu adların 1. Atom çapı arttıkça elektron koparmak için verilmesi gereken
anlamları: enerji azalacağından iyonlaşma enerjisi azalır.
Periyodik sistemde bazı grupların özel isimleri vardır:
1A Alkali Metaller (H hariç) 2. Atom çapı arttıkça metallerin metalik bağ kuvveti azalır. Meta-
(Alkali, bazik özellik gösterir.) lik bağ kuvvetinin azalmasıyla metallerin erime noktaları azalır.
2A Toprak Alkali Metaller
Alkali Metaller Toprak Alkali Metaller Geçiş Metalleri Toprak Metalleri Karbon Grubu Azot Grubu Oksijen Grubu Halojenler Soy Gazlar (Topraktaki bazik özellik gösteren metaller.) Aynı grupta yukarıdan aşağı doğru metallerin erime noktaları
3A Toprak Metalleri
azalır.
4A Karbon Grubu
5A Azot Grubu
6A Oksijen Grubu (Kalkojenler)
(Kalkojen: Keten ve pamuğu boyamada kullanılan 3. Halojenlerin erime ve kaynama noktaları grupta, yukarıdan
kükürt renkleri serisi anlamında kullanılır.)
7A Halojenler (Tuz oluşturan) aşağıya doğru yani atom yarıçapı arttıkça artarken metallerin
8A Soy (Asal) Gaz
Lantanitler B grubu elementleri Geçiş Metalleri azalmaktadır. Ametallerde metallerde olduğu gibi metalik bağ
Aktinitler Lantanit ve Aktinit serisi İç Geçiş Metalleri
bulunmaz. Ametaller, doğada moleküler yapılı oldukları için
molekülleri arasında London kuvvetleri bulunur. London kuv-
Etkinlik No.: 29 vetlerinin artması, moleküller arasındaki çekim kuvvetlerinin
dolayısıyla erime ve kaynama noktalarının artmasına sebep olur.
2. Yönerge
1. Bu çalışma ile öğrencilerin periyodik sistemin elementlerin ar- 4. Atom yarıçapı ile iyonlaşma enerjisi arasında ters orantı bulun-
maktadır. Yani atom çapı küçüldükçe iyonlaşma enerjisi artar, bu
tan atom numaralarına ve belirli özelliklerine göre sınıflandırı-
larak oluşturulduğunun anlaşılması hedeflenmiştir. (Yapılacak bilgiye göre verilen atomların iyonlaşma enerjileri sıralandığın-
gruplamalar ve oluşturulacak periyodik sistemler birbirinden da
farklı olabilir.) Cl > S > P > Si > Al > Mg > Na
şeklinde olur. Ancak aynı periyotta bulunan elementlerin birinci
Etkinlik No.: 30 iyonlaşma enerjileri arasında
2. Yönerge 8A > 7A > 5A > 6A > 4A > 2A > 3A > 1A
ilişkisi bulunur. Bunun nedeni ise küresel simetri hâlinin atoma
1. Lityum atomu bileşik oluştururken elektron vererek Li iyonu- kazandırdığı kararlılıktır. 2A ve 5A grubunda bulunan element-
+
na dönüşür ve oluşan lityum iyonunun çapı lityum atomunun lerin küresel simetri özelliğinden dolayı birinci iyonlaşma ener-
çapına göre daha küçük olur. Flor atomu ise elektron alarak F – jileri daha yüksektir.
iyonuna dönüşür ve oluşan iyonun çapı F atomunun çapından
daha büyük olur. Etkinlik No.: 32
2. (b) Grafiğine bakıldığında F atomunun çapı F iyonunun çapın- 1. Yönerge
–
dan küçük olduğu görülür. Buna göre 7A grubu ametal atomla- A1 atomdur. A2 iyondur. A1 de 12 tane proton 12 tane de elekt-
rının çapı iyon çapından küçüktür şeklinde bir yorum yapılabi- ron vardır. Dolayısıyla proton sayısı elektron sayısına eşittir ve
lir. Çünkü anyonlarda elektron başına düşen çekim kuvveti nötr atom nötrdür. A2 de ise 12 tane proton 10 tane elektron vardır.
atoma göre daha küçüktür. Atom 2 elektron kaybettiği için +2 iyon yüküne sahiptir.

258