Page 279 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

KİMYA 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
Dişlerimizi fırçalarken ya da tıraş olurken musluklar açık bıra- 2. SERT SU YUMUŞAK SU
kılmamalı.
Sebze ve meyveleri akan suda yıkamak yerine tıkaçlı bir lavabo- Sert sularda sabun kolaylıkla Sabun ve deterjanların temiz-
da ya da bir kâseye su doldurarak yıkamalı. köpürmez. leme etkisini artırır.
Su sayacınıza bakarak su tüketmediğiniz bir anda, tesisatınızda İçimi lezzetli değildir. İçimi lezzetlidir.
sızıntı olup olmadığı kontrol edilmeli. Buharlaştığında çok mik- Buharlaştığında çok miktar-
Çamaşır ve bulaşık makineleri yalnızca tam doluyken çalıştırıl- tarda çökelti (kireçlenme) da çökelti (kireçlenme) bı-
malı. (Böylece, hem daha az enerji hem de daha az su ve deterjan bırakır. rakmaz.
tüketilmektedir.) Şehir şebeke hatlarında, sıcak Şehir şebeke hatlarında, sıcak
Bulaşıklar elde yıkanırken musluklar kapalı tutulmalı. su borularında ve kazanlarda su borularında ve kazanlarda
Bahçe düzenlemeleri yapılırken bakımı çok su gerektiren çim tortu bırakır. tortu bırakmaz.
yerine, susuzluğa dayanıklı ağaçların tercih edilmesi hem su tü- Enerji tüketimini artırır. Enerji tüketimini sert sular
ketimini azaltacak hem de yeşil alan miktarını artıracaktır. gibi artırmaz.
6. Fert başına aylık su tüketimi hesaplanarak bu tüketim değerini
aşan fertlere, yaptırım uygulama ve yaptırım sonucunda yeşil 3. Evlerimizde kullandığımız çaydanlık ve ütü gibi aletlerde kay-
alanların miktarını artırma. natılarak yumuşatılmış su kullanılmalı, çamaşır ve bulaşık ma-
kinalarında kireçlenmeyi önlemek için çamaşır sodası kullanıl-
Fabrikalarda tüketilen suların tekrar kullanılması için mini arıt- malıdır.
ma tesisleri kurma. 4. Karabük'te III. Jeolojik zamanda oluşan, kalkerli (kireçtaşı) ara-
Ev ve iş yerlerindeki muslukları sensörlü musluklarla değiştirme ziler geniş yer kaplar. Bu arazilerden geçen su toprağın yapısın-
2+
2+
gibi çözüm önerileri geliştirmeleri beklenir. daki Ca ve Mg iyonlarını çözer ve suda sertliğe sebep olur.
5. Karabük Belediyesi iyon değiştirici reçine kullanıp suya sertlik
Etkinlik No.: 115
veren iyonları tutarak yumuşatabilir ya da kimyasallarla suya
2. Yönerge sertlik veren iyonları çöktürerek suyu yumuşatabilir.
1. 500 ml’de 35 mg varsa 1000 mL = 1 litrede 70 mg CaCO 3 çözün- Etkinlik No.: 117
müş hâlde bulunur. Bu miktar yumuşak suya karşılık gelmek- 2. Yönerge
tedir. Yumuşak sular temizlikte daha iyi köpürme sağladığı için
kullanılabilir. 1.
2. Sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır.
3. Karşı görüşler olmakla birlikte sert suların kalp ve damar sağlığı
için daha iyi olduğunu gösteren çalışmalar daha fazladır. Yumu-
şak sular konusunda, örneğin çamaşır yıkama kullanımı için
tercih edilse bile içme suyu olarak itibar edilmemesi konusunda
toplumu bilinçlendirebilecek ciddi araştırmalar yapılmamıştır.
Aksine ev tipi, su yumuşatıcı cihazlar bol miktarda tasarlanarak
ve reklamları yapılarak topluma sunulmuştur. Suyun yumuşatıl-
ması için iyon değiştirici reçinelerin kullanılması durumunda
suya önemli miktarda sodyum geçmektedir. Bu özellikle hiper-
tansiyon ve böbrek hastaları gibi tuz alımı kısıtlanan kişilerin
olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır. Tuz alımında kısıtla- 2. Toprak kirliliği ve doğal çevrenin tahribatı ilave edilebilir.
ma aslında sodyum alımında kısıtlamadır. 3. Doğu illerindeki kirlilikte temel faktör evsel ısınma olurken batı
4. Genel olarak halk arasında sert su makbul sayılmaz. Sert sular illerinde sanayi tesisleri kaynaklı kirlilikle beraber evsel ısınma-
sağlığa zararlı olmamakla birlikte yemek pişirmeye, içmeye, ça- nın etkili olduğu söylenebilir.
maşır yıkamaya elverişli değildir. Sertlik, sabunun köpürmesini 4. Çevre sorunlarının öncelik sıralaması ilin kendi içindeki diğer
azaltarak, kazan taşları oluşturarak, ve suyun tadını bozarak su sorunlara göre önceliğini göstermektedir. Dolayısıyla rapordan
kalitesini etkiler. Ancak suda bulunan ve sertlik oluşturan Ca bütün illerimizde ağır çevre sorunları bulunduğu anlamı çıkarıl-
+2
ve Mg iyonlarının sağlık üzerinde olumlu etkileri vardır. Su mamalıdır. Başka bir deyişle bu çalışmada, ilin içindeki sorunla-
+2
sertliğinin yarattığı olumlu ve olumsuz etkiler doğru değerlendi- rın ele alınmaya ve çözülmeye başlanma sıralaması belirlenmeye
rilmelidir, çünkü asıl hedef suyun uygun tüketimidir. Toplumun çalışılmaktadır.
suyu bir gıda maddesi belki de bir ilaç olarak algılayıp bilinçli 5. Toprak kirliliği ve doğal çevrenin tahribatının hiçbir ilimizde bi-
tüketmesi gerekliliği her geçen gün daha da önem kazanmakta- rinci öncelikli sorun olmadığı görülmektedir. Ancak bu durum
dır. İnsanlar içtikleri suyun niteliklerini bilmeli ve suyu kullanım kirlilik ve tahribatın olmadığı anlamına gelmez. Sadece birinci
amaçlarına göre sınıflayabilmelidir. öncelikli olmadığı anlaşılır.
5. Sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır. 6. Evet vardır. CO 2 , SO 2 ve azot oksit bileşikleri bunların en önem-
lileridir.
Etkinlik No.: 116 7. Üst solunum yolu hastalıklarında artış meydana gelir. Astım ve
2. Yönerge KOAH hastalarının şikayetleri artar.
8. Asit yağmurları ve sera etkisi en önemli sorunlardır.
1. Sert su, kalsiyum ve magnezyum gibi yüksek konsantrasyonda
çözünmüş minerallere sahip olan sudur. Saf hâliyle su, sertliğe 9. Ülkemizde etkisi sınırlı olmakla birlikte genel olarak aşağıdaki
sebep olan mineralleri içermez ve doğal olarak yumuşaktır. Fa- sıkıntılardan bahsedilebilir. NO 2 suyla reaksiyona girerek HNO 3
kat bu mineraller, suyun kireç taşı gibi kalsiyum ve magnezyum (nitrik asit) oluşumuna neden olur. Havada bulunan NO x lar
içeren kayalardan geçtiğinde toplanır. Yumuşak su, daha yüksek yağmur suyu ile reaksiyona girerek asit yağmurlarına neden olur.
bir sodyum içeriği ve küçük bir kalsiyum ve magnezyum kon- Azot oksitler NO x , insan sağlığı üzerinde doğrudan ve dolaylı
santrasyonuna sahip olan sudur. etkilere sahiptir. Solunum problemlerine, baş ağrılarına, kronik

278