Page 278 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9

CEVAP ANAHTARLARI
2. Foklar, penguenler ve diğer kutup hayvanları bu sayede denizin
üstündeki buzu delip alttaki suya ulaşabilir. Renk Sorgulama
Hava sıcaklığı çok düşük bile olsa suyun üzerindeki buz taba-
kası ısıyı çok az ileteceğinden suyun altındaki canlılara yaşama Dünyadaki toplam su miktarı 1 milyar 400 milyon km 3
imkânı sağlar. olup yerkürenin dörtte üçünü kaplamaktadır. Ancak,
bu miktarın tamamına ulaşılabilmesi ve kullanılabil-
3. Suyun ısıyı iletebilme yeteneği diğer sıvılara göre fazla olmasına mesi teknik ve ekonomik yönlerden mümkün değildir.
rağmen suyun katı hâli olan buzun ısıyı iletebilme yeteneği dü- Çünkü suların %97,5’i deniz ve okyanuslarda tuzlu su
şüktür. Bu nedenle dışarıdaki hava çok soğuk olsa bile buz ısıyı Beyaz Şapka olarak bulunmakta olup sadece %2,5’lik kısmı tatlıdır.
(Tarafsız)
evlerin içerisine çok az ileteceğinden Eskimo evlerinin sıcaklığı, Tatlı suyun önemli bölümü (%69,5) kutuplarda buzul
dışarıdaki hava sıcaklığından daha yüksek olmakta ve yaşam ala- olarak veya donmuş toprak tabakasında bulunmakta-
nı oluşturmaktadır. dır. Tatlı suların yaklaşık %30,1’i yer altı suyu, kalan
%0,4’ü ise atmosfer suları (yağış ve atmosferdeki su
2. Yönerge buharı) ve yüzey sularıdır. Fakirlik sınırındadır.
Kırmızı Şapka Öğrenciler bu bölüme susuzluk karşısında duygu ve
1. Su kaynaklarını korumak için (Duygusal) düşüncelerini yazacaklar.
• Günlük hayatta su tasarruflu ve amacına uygun kullanılmak Yaşam kalitesinde düşme, kullanılabilir suya ulaşama-
• Tarım alanlarında kimyasal gübre kullanımı kısıtlamak Siyah Şapka ma, hastalıkların çoğalması, ortalama yaşam süresinin
• Su havzalarını korumak (Olumsuz) kısalması. Gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya kal-
maz.
• Çamaşır ve bulaşıkları biriktirerek makinede yıkamak Sarı Şapka Yaşam kalitesi artar. Hastalıklarla mücadele kolaylaşır.
• Ormanlık alanların sayısı artırmak (Olumlu) Gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakılır.
• Akarsu, deniz ve gölleri kirletmemek Su israfının önüne geçilmeli.
Yeşil Şapka
gibi önlemler alınmalıdır. (Yaratıcı-yeni- Su kirliliğinin önüne geçilmeli.
2. Hiçbir önlem alınmazsa bu yüzyıl sonunda küresel sıcaklığın likçi) Öneri: Öncelikle insanlar suyun değerini anlamalı.
Suyu bir ilaç gibi kullanabilmeli.
ortalama 2 derece artacağı tahmin edilmektedir. Sıcaklıklar ar-
tınca, büyük su yüzeylerinden buharlaşma artacak, yer altı su Su tasarrufu ve su kaynaklarının korunmasıyla ilgili
seviyesi düşecek ve toprağın kuruması kaçınılmaz olacaktır. Bu- Mavi Şapka genel olarak nasıl bir değerlendirme yapabilirsiniz?
Günümüzde su kaynaklarının korunması ve tasarrufu
nun sonucunda bölgesel olarak iklim değişecek, tarımsal ürünler (Değerlendirme) ile ilgi yeterli düzeyde mücadele yapılmadığını düşü-
ve ormanlar zarar görecektir. nüyoruz.
3. Sorunun cevabı öğrencilere bırakılmıştır.
Etkinlik No.: 112 Etkinlik No.: 114
1. Yönerge 2. Yönerge
1. Su, insan vücudunun en bol bileşeni olup yeni doğan bebeklerin 1. Dünyadaki toplam su miktarı 1,4 milyon km kadar ve bu suyun
3
vücudunda %75-80 oranında, yetişkin bir insan vücudunda ise %97,5’i okyanuslardaki tuzlu sudur. Kalan %2,5’in de yalnızca
%55-75 oranında bulunur. İnsan nefes alıp verirken terleme, id- %0,5’i kullanılabilir durumdayken tatlı suyun %90’dan fazlası
rar ve dışkılama yoluyla sürekli olarak vücudundan su kaybeder. kutuplarda ve yer altında bulunmaktadır.
Vücudun su kaybının önlenmesi ve gerekli tüm vücut fonksi- 2. Bir ülkenin su zengini sayılabilmesi için kişi başına düşen yıllık
yonlarının gerçekleşebilmesi için suya ihtiyaç vardır. Su, vücu- su miktarı en az 8,000-10,000 m arasında olmalıdır. Kişi başı-
3
dumuzda sayısız ve çeşitli işlevlerin yerine getirilmesini sağladığı na düşen yıllık 1,430 m lük kullanılabilir su miktarıyla Türkiye,
3
için en önemli besin maddesi olarak kabul edilir. Su, tüm sindi- üç tarafı denizlerle çevrili olmasına rağmen su zengini bir ülke
rim ve emilim işlevleri için gereklidir. Kalori içermese de vücut- değildir.
taki çoğu kimyasal tepkimenin özellikle de enerji üretiminde yer
alan metabolik reaksiyonların aracıdır. Vücut, egzersizlerden ve 3. Bilimsel su yönetimi ile su kaynaklarının korunması, temini,
sıcak ortamlardan kaynaklanan fazla vücut ısısını düzenlemede taşınması, kullanılabilir hâle getirilmesi, oluşan atık suların arı-
suyu soğutucu olarak kullanır. İç organlardaki zarların ve iskelet tılması gibi işlemler ayrı ayrı değil bütün olarak ele alınır. Bu
sistemindeki eklemlerin kayganlığını sağlayarak hareketi kolay- sayede su kaynakları, tüketilen ve kullanılabilir hâle getirilen de-
laştırır. ğerler sürekli kayıt altına alınarak sürekli ve kalıcı su tasarrufu
sağlanmaktadır.
2. Uygarlıklar, su kanalları ve barajlar inşa ederek tarımsal faaliyet- 4. Gri su deposuyla hem kullanım suyundan tasarruf sağlanır hem
leri ve hayvancılığı desteklemek için su kenarlarında yerleşmiş- de daha fazla sağlıklı ve düzenli peyzaj alanları elde edilerek in-
lerdir. sanlara daha güzel bir ortamda hizmet verilebilir.
3. Su sesi rahatlatıcı etkisinden dolayı psikolojik rahatsızlıkların te- 5. İhtiyaçtan fazla ve gereksiz su kullanılmamalı.
davisinde, kaplıca suları birçok romatizma ve eklem rahatsızlığı- Arıza sebebiyle ortaya çıkan kaçaklar mutlaka tamir edilmeli,
nın tedavisinde ve ayrıca solunum yolları için buğu tedavisinde bakımı yapılmalı.
kullanılmaktadır.
4. Endüstride su; ham madde, çözücü, soğutma sıvısı, taşıma mad- Halka açık alanlarda ve evlerde kullanılan musluklar mümkünse
fotoselli veya basmalı /süreli akan olanlardan seçilmeli.
desi ve enerji kaynağı olarak kullanılabilir.
Su tasarrufu sağlayan duş başlıkları kullanılmalı.
Etkinlik No.: 113 Klozet rezervuarlarındaki su depolama ayarları yeterli olan en
düşük seviyeye ayarlanmalı.
2. Yönerge
Şebeke suyu ile bahçe sulama, halı, araç yıkama vb. işler yapıl-
NOT: Tabloya bazı örnek cevaplar yazılmıştır. Daha fazlası ilgili mamalı.
alana, öğrenciler tarafından yazılacaktır.

277