Page 273 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

KİMYA 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
6. Suyun ısıtılması sonucu ısı enerjisi suyun kinetik enerjisini arttı-
Etkinlik No.: 90
rır. Isıtılmaya devam edilmesiyle su molekülleri arasındaki etki-
1. Yönerge leşim kuvvetleri koparak suyun potansiyel enerjisi artar. Oluşan
buharın basıncı ile piston yukarı doğru hareket eder. Pistonun
1. Zemindeki su damlacıklarının buharlaşması sonucu serinlik tekrar aşağı inmesi için buhara soğuk su püskürtülür. Soğuk su,
hissederiz. Suyun buharlaşması endotermik bir reaksiyondur. buhardaki su molekülleri arasında etkileşim kuvveti oluşturarak
Başka bir deyişle su damlaları buharlaşırken bulundukları buharın yoğunlaşmasını sağlar. Yoğunlaşma ile birlikte potansi-
ortamın ısısını alarak ortamın serinlemesine neden olurlar. yel enerjide düşer. Bu olaylar sonucunda kinetik ve potansiyel
2. Yağmurdan önceki hissedilen sıcaklığın sebebi, havadaki su buharı- enerji hareket enerjisine dönüştürülmüş olur.
nın yoğuşarak yağmur damlasına dönüşmesi sırasında içerisindeki 7. Newcomen buhar makinesinde verimin yüksek olduğu an buhar
ısıyı dışarıya vermesidir. Yoğuşma ekzotermik bir olaydır. basıncının en yüksek olduğu andır. Buhar basıncı en yüksek de-
3. Sıvının yüzeyinde oluşan buhar basıncının dış basınca eşit oldu- ğerini suyun kaynamaya başladığı anda alır. Bu sebeple Newco-
ğu sıcaklık noktasına kaynama noktası denir. Kaynama noktası men Makinesi en yüksek verime suyun kaynama anında ulaşır.
dış basınca bağlıdır. Deniz seviyesinden yukarılara doğru çıkıl-
dıkça atmosfer basıncı azalır. Suyun yüzeyine etki eden basıncı Etkinlik No. : 92
azaltarak suyun 20 °C’de kaynamasını veya suyun üzerindeki ba-
sıncı artırarak 110 °C’de kaynamasını sağlayabiliriz. 1. Güneş altına bırakılan karpuzun içerisindeki su karpuzdan ısı
4. Sınırlı değildir. Aseton, alkol, çamaşır suyu gibi maddeler de ağzı alarak buharlaşır. Böylece ısı kaybeden karpuz soğur. Amaç kar-
açık bırakıldığında buharlaşır. puzun soğumasını sağlamak.
5. Buharlaşma olayından; 2. Çalışmalar Buharlaşmanın Bağlı Kaynamanın Bağlı
• Buhar türbinleri ve buharlı ısıtma sistemlerinde, Olduğu Etmenler Olduğu Etmenler
İlayda, aynı sıcaklıkta ve basınçta iki farklı behere Sıvının cinsi
• Meyvelerin sebzelerin kurutulmasında, eşit miktarda su ve etil alkol koyar. Bir süre sonra sıvı
miktarlarını kontrol edince etil alkolün bulunduğu
• Gıdaların üretiminde ve sterilizasyonunda, beherde sıvının daha az kaldığını görür.
Antalya’ da yaşayan Arda saf suyun 100 o C’ de Dış basınç
• Buharlı temizlik makinelerinde, kaynadığını bilerek Kayseri’de yaşayan arkadaşına
saf suyun Kayseri’de kaç derecede kaynadığını
• Evlerde havanın kurumasını önlemek için kullanılan buhar sordu."Arkadaşı da suyun 100 o C’ den daha aşağıda
kaynadığını söyler".
makinelerinde ve daha pek çok alanda yararlanılmaktadır. Yiğit, iki ayrı su bardağına sıcaklıkları ve miktarları Safsızlık
Günümüz öncesinde çeşitli trenler ve gemiler de buhar ile eşit miktarda saf su ve tuzlu su koyup odasındaki
pencerenin önüne bırakır. Bir hafta sonra bardaklar-
çalışmaktaydı. daki sıvı miktarlarını kontrol ettiğinde saf su bulunan
bardaktaki sıvı miktarının daha az olduğunu görür.
2. Yönerge Murat, etil alkol su karışımını ayırmak için ayrımsal Sıvının cinsi
damıtma düzeneğini kurar ve etil alkol su karışımını
ayırma deneyini başlatır. Etil alkolün 78 o C, saf suyun
Soruların cevapları öğrencilere bırakılmıştır. ise 100 o C’ de kaynadığını gözlemler. Sıcaklık
Fatma, iki ayrı su bardağına eşit miktarda saf su
koyar. Bardaklardan birini güneş görmeyen odasına
diğerini güneş gören bir yere bırakır. İki gün sonra
bardaklardaki su miktarlarını kontrol eder. Odasında
Etkinlik No. : 91 bulunan bardaktaki suyun miktarının daha fazla
olduğunu gözlemler.
1. Suyun kazanda kaynatılması sonucu oluşan buhar basıncı pis- Derin, makarna yapmak için tencereye bir miktar Safsızlık
su koyup ısıtmaya başlar. Tenceredeki su kaynamaya
tonun yukarı çıkmasını sağlar. Buhara soğuk su püskürtülmesi başladığında içerisine bir miktar tuz ilave edince
kaynamanın durduğunu gözlemler.
buharın sıcaklığını düşürerek yoğunlaşmasına sebep olur. Bu-
harın yoğunlaşması ile buhar basıncı düşer ve atmosfer basıncı
pistonu aşağı iter. Etkinlik No. : 93
2. Hareketli pistonlu kaplarda iç basınç dış basınca eşittir. Dış ba- 1. Yönerge
sıncın değiştirilmesi pistonlu kaptaki buhar basıncını doğrudan
etkiler. Sıvılar, buhar basıncı dış basınca eşit olduğunda kayna-
maya başlar. Dış basıncın düşmesi pistonlu kaptaki suyun kay- 1. Buhar basıncı düşük olan sıvıların moleküller arası çekim kuv-
naması için buhar basıncının daha düşük bir değerde dış basınca veti büyük olur.
eşit olmasını sağlar. Buhar basıncı sıcaklıkla doğru orantılı ola- Moleküller arası çekim kuvveti glikol > su > benzen şeklindedir.
rak değişir. Kaynama anında dış basınç düşürüldüğü için buhar 2. Su, glikol ve benzenin 25 C’de buhar basınçları ve uçuculukları
o
basıncı daha düşük bir sıcaklıkta dış basınca eşitlenir. Buhar ma- farklıdır. Buhar basıncı en büyük olan benzen en çok buharlaşır,
kinesinin kullanıldığı ortamın basıncı düşürülürse, buhar maki- glikol ise en az buharlaşır.
nesindeki suyun kaynama noktası düşer.
3. Buhar basıncı büyük olan sıvının kaynama noktası düşük olur.
3. Sıvılar buhar basıncı dış basınca eşit olduğunda kaynamaya baş-
lar. Dış basınç 1 atm = 760 mmHg olduğu için suyun kaynama Kaynama noktası büyüklükleri glikol > su > benzen
sıcaklığında buhar basıncı 760 mmHg olur. 2. Yönerge
4. Etanolün moleküller arası çekim kuvveti sudan düşüktür. Etanol 1. Suya tuz atılınca sıvının buhar basıncı düşer, kaynama noktası
suya göre düşük sıcaklıkta kaynamaya ve yoğunlaşmaya başlar.
Su yerine etanol kullanılması buhar makinesinin verimini art- yükselir. Yemeklere piştikten sonra tuz atılmalıdır. Kaynayan
tırır. yemeğe tuz atılırsa kaynama noktası artacağından kaynama bir
süre durur. Bu durumda daha fazla tüp harcanır.
5. Suyun kaynaması esnasında su molekülleri arasındaki etkileşim
kuvvetleri kopar. Soğuk suyun buharı soğutarak buharın yoğun- 2. Düdüklü tencerede kapalı ortamda buharlaşan sıvı kabı terk
laşmasını sağlaması esnasında moleküller arası etkileşim oluşur. etmediği için sıvı sıcaklığı arttıkça buhar basıncı artar. Su 100
o C’nin üstünde kaynadığından yemekler kısa sürede pişer.
272