Page 277 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

KİMYA 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
1. Zaman ilerledikçe grafik çizgisinin yukarıya doğru ilerlediği gö-
rülmektedir. Bu durumda bu madde ısıtılmaktadır.
2. Grafikte sıcaklığın sabit kaldığı iki yer mevcuttur. İlk sıcaklık
olan 17 C, bu maddenin erime noktasıdır. Bu sırada maddenin
o
potansiyel enerjisi artar. Katı hâlden sıvı hâle geçişte tanecikler
arası mesafe artar.
3. Hâl değişiminin meydana geldiği aralıklarda madde heterojen
bir görünüme sahiptir. 1-3. dakika aralığında sıvı-katı bir görü-
nüme 14-16. dakikalar aralığında sıvı-gaz bir görünüme sahiptir.
4. On yedinci dakikada madde artık gaz hâlindedir. Bu noktadan
sonra madde ısıtılmaya devam edilirse maddenin sıcaklığında ve 2) NASA’nın plazma roket motorları, plazma televizyonlar, neon
kinetik enerjisinde artış gözükür. Maddede hâl değişimi meyda- lambaları, floresanlar tokamak cihazı örnek olarak verilebilir.
na gelmez. 3) Güneş, kuzey ışıkları, yıldırım, şimşek, nebulalar örnek olarak
verilebilir.
Etkinlik No.: 107
Etkinlik No.: 110
1. Plazma, yapısındaki yüklü tanecikler sayesinde mikroorganiz- 2. Yönerge
maların DNA yapısını ve diğer yapılarını bozarak mikroorganiz-
maları yok etmektedir. 1. Su yönetimi, suyun etkin kullanımı, korunması ve kontrolü hu-
2. Evrendeki tüm yıldızlar, Güneş sıcak plazmaya; şimşek, yıldırım susunda önemli bir üst kavram olarak ortaya çıkar.
soğuk plazmaya örnek verilebilir. Bu doğrultuda, su kaynaklarının her tür kullanım amacıyla ko-
3. Yapılarında artı ve eksi yüklü serbest parçacıklar olduğundan runması, kirlenmesinin önlenmesi, kirlenmiş olan su kaynakla-
plazmalar ısı ve elektriği iyi iletir. rının kalitesinin iyileştirilmesi maksadıyla uzun vadeli koruma
4. Sorunun cevabı öğrencilere bırakılmıştır. program ve tedbirlerini içeren havza koruma eylem planları ha-
zırlama çalışmaları ve su temin sistemindeki kayıp ve kaçaklar
azaltılarak ülke su kaynaklarının etkin kullanılması amacıyla
Etkinlik No.: 108 proje çalışmaları yapılmalıdır.
1. Yönerge 2. Geleneksel olarak bir ülkede su zenginliği ya da fakirliği yılda
kişi başına düşen su miktarıyla ölçülür. Yılda kişi başına düşen su
miktarı en az 10 bin m olan ülkeler su zengini; 3,000-10,000 m 3
3
Ayşe Koray Ali Deniz 3
arasında olan ülkeler yeterli suyu olan; 1,000-3,000 m arasında
olan ülkeler su sıkıntısı çeken; 1,000 m ün altında olan ülkelerse
3
I. Örnek Plazma Sıvı Katı Gaz
su fakiri sayılır.
II. Örnek Gaz Sıvı Plazma Katı 3. Gerekli tedbirler alınmaması ve su tassarrufu ile ilgili toplumsal
bilincin oluşturulmaması durumunda ciddi anlamda su sıkıntısı
III. Örnek Katı Plazma Gaz Sıvı ile karşılaşma tehlikesi bulunmaktadır.
IV. Örnek Sıvı Katı Gaz Plazma 4. Tabloya göre
ÜLKELER 2006 2023 Durum
V. Örnek Plazma Katı Sıvı Gaz
Kanada, ABD, Kuzey ve 10000+ 8000+ Zengin
2. Yönerge Batı Avrupa Ülkeleri
Bose-Einstein yoğunlaşması ve nötron-dejenere maddesi, teorik Irak 2110 1000 Sıkıntılı
olarak var olduğuna inanılan quark-gluon plazmalar gibi mad- Türkiye 1600 1000 Sıkıntılı
denin başka fiziksel hâlleri de vardır. Ancak çok soğuk, çok sıcak
gibi olağandışı durumlarda gerçekleşirler. Suriye 1420 1000 Sıkıntılı
İsrail 300 172 Fakir
3. Yönerge
Ürdün 250 93 Fakir
Dünyada en az ama evrende en fazla bulunan fiziksel hâl plaz-
madır. Van Allen kuşakları, kutup ışıkları, iyonosfer tabakası, Filistin 100 43 Fakir
şimşek doğal plazma hâline örnektir. Güneş ve yıldızlar plaz- 5. Sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır.
madan oluşmuştur. Plazmalar; floresan lambalar, neon ve xe-
non lambalar, sodyum lambalar, plazma televizyonlar, plazma Etkinlik No.: 111
klimalar, plazma sterilizasyon üniteleri, materyal işleme, elmas
üretimi, elektronik çip üretimi, uzay ve roket teknolojileri, plaz- 1. Yönerge
ma anten ve silah savar teknolojileri, enerji üretimi, su - tıbbi 1. Bu durumda okyanuslar, denizler ve göllerde donma alttan baş-
atık - nükleer atık - şehir çöpü - baca gazı arıtma, petrokimya, layacaktı. Alttan başlayan donma, yüzeyde soğuğu kesecek, bir
tekstil, otomobil, kanser tedavi, ilaç üretimi, yanık tedavisi, si- buz tabakası olmadığı için yukarı doğru devam edecekti. Böylece
vilce tedavisi, cilt yenileme, diş tedavisi ve lazer üretimi gibi pek dünyadaki göllerin, denizlerin ve okyanusların çok büyük bölü-
çok sektörde kullanılmaktadır. mü dev birer buz kütlesi hâline gelecekti. Denizlerin yüzeyinde
sadece birkaç metrelik bir su tabakası kalacak ve hava sıcaklığı
Etkinlik No.: 109 artsa bile dipteki buz asla çözülmeyecekti. Böyle bir dünyanın
denizlerinde hiçbir canlı yaşayamazdı. Denizlerin ölü olduğu bir
1. 1) Pozitif ve negatif yüklerin birlikte hareket ettiği nötr bir ortam ekolojik sistemde kara canlılarının varlığı da mümkün olamazdı.
şeklinde çizilebilir. Kısacası dünya, eğer su “normal” davransaydı, ölü bir gezegen
olacaktı.

276