Page 344 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 175

7.ÜNİTE > Biyografi-Otobiyografi Kazanım: A.4. 11. Metinde fikrî, felsefi veya siyasi akım, gelenek veya anlayışların yansımalarını değerlendirir.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi GEÇMİŞE IŞIK TUTAN BİR YAZAR 25 dk.
Amacı Metinde fikrî, felsefi veya siyasi akım, gelenek veya anlayışların yansımalarını değerlendirebilmek. Metni, Bireysel
benzer veya farklı anlayıştaki metinlerle karşılaştırabilmek.

1. Yönerge Metni okuyunuz. Aşağıdaki soruları okuduğunuz metin çerçevesinde cevaplayınız.
(Alıntı metnin aslına sadık kalınmıştır.)

AKA GÜNDÜZ

(…)
Realist bir yazar olan Aka Gündüz, romanlarında içinde bulunduğu dönemi anlatmış, devrin şartları-
nın insan üzerindeki etkilerini ortaya koymaya çalışmıştır. Onun pek çok romanında yurdun dört bir
yanında Türk askerinin başarılarıyla devam eden Millî Mücadele’den sahneler vardır. Onların Roma-
nı’nda Sultanahmet Mitingi’nden, Aysel’de Moskof’un kırılıp Kars’ın alındığından söz edilir. Sansa-
ros’ta Rus saldırısı, Yaldız’da Kurtuluş Savaşı, Dimen Yıldızı’nda İzmir’in işgali, Sakarya, Afyon ve Es-
kişehir cephelerindeki çarpışmalar sergilenmiştir. Tank-Ali İzmit-İstanbul arasında, Yahyalı Mehmet
Çavuş İstanbul’da çarpışır. Umumi Harp’in yer aldığı Bebek romanında yazar, bu harpteki yenilgiyi
talihsizlik olarak değerlendirerek bunu Osmanlı tarihinin oluşum tarzına bağlar. Millî Mücadele ve
Umumi Harp’i çeşitli cephelerinden ele alındığı romanlarında hem ahlak çöküşlerini hem de halkın
çektiği sıkıntı ve sefaleti dile getirir.

(…)
Millî Mücadele yıllarında yurdun dört bir yanında devam eden savaşlar devleti zayıf, milleti yorgun
düşürmüştür. İşte böyle bir ortamda bazı gözü açıklar çıkıp, devletin güçsüzlüğünden kaynaklanan
denetim zayıflığından faydalanarak zavallı ve masum insanları ezmeye, görevlerini kötüye kullana-
rak devlet yönetiminde aksaklıklar yaratmaya başlamışlardır. (…) Yazar, bu durumdan devleti idare
eden yönetici tabakayı sorumlu tutmaktadır. Üst kademedekilerin yetersiz oluşu, denetimin gereğin-
ce yapılmaması demektir. İyi niyetli olan yazar, bazı değerlerin yozlaşmaya başladığı toplumda hâlâ
aklıselim sahibi kimselerin var olduğunu hatırlatmak için, bu gibi sorumsuzların karşısına iyi insanlar
çıkarmıştır.
Aka Gündüz’ün romanlarında ele aldığı diğer bir mesele insanlar arasında sosyal bir münasebet olan
yardımlaşmadır. Bir Kızın Masalı’ndaki İlki’nin üniversite arkadaşları iyi bir dostluk ilişkisi içerisin-
dedirler. Onların Romanı’ndaki Gülöz, hayatla tüm bağlarını kesmeye hazır bir insana yaklaşarak
tekrar hayata döndürür. Bu Toprağın Kızı’na iş bulup namusluca yaşaması için destek olan bir adliyeci
aile vardır. Üvey Ana’daki şoförler dostluğun, yardımlaşmanın en güzel örneğini verirler. Yazar, böyle
güzel davranışlar sergileyerek insanlar arasındaki yardımlaşma ve dostluk ilişkisinin önemini ve de-
ğerini vurgular.
Bazı meslekler toplum içinde diğerleriyle karşılaştırıldığında hor görülmektedir. Aka Gündüz bu tür
kıyaslamaya karşı birisi olarak bu tür mesleklerle uğraşanları romanlarına kahraman yapmış ve bi-
linmeyen yönlerini göstermiştir. Herkesin iyi ve namuslu olmasını isteyen Aka Gündüz, küçümsenen
mesleklerin de toplumda önemli bir yeri olduğunu romanlarında ifade etmiştir.
(…)

Âbide Doğan, Aka Gündüz, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2014.

343