Page 17 - Biyoloji 12 | 1.Ünite

1.1.4. DNA REPLİKASYONU

(DNA’NIN KENDİNİ EŞLEMESİ)

Canlıların bütün kalıtsal özelliklerinin DNA molekülünde bulunduğu
daha önce belirtilmişti. Sağlıklı hücreler bölündüğü zaman kalıtsal
özelliklerin hiçbir değişikliğe uğramadan yavru hücrelere eşit şekilde
aktarılması gerekir. DNA molekülü, hücrelere eşit şekilde aktarılma-
saydı ne gibi sonuçlar ortaya çıkardı? DNA’nın eşlenerek bir kopyası-
nı oluşturmasına replikasyon adı verilir. Replikasyon sonucu oluşan
DNA’lar, hücre bölünmesiyle kalıtsal özellikleri değişikliğe uğramadan
eşit şekilde yavru hücrelere aktarır. Hücrede DNA replikasyonu, hücre
bölünme evresi başlamadan interfazda gerçekleşir.

DNA, kendisini yarı korunumlu olarak eşler. İki zincirli sarmal DNA’nın
her bir ipliğinin kalıp görevi yaparak kendine eş yeni bir DNA ipliği oluş-
turmasına yarı korunumlu eşlenme denir. Bu durumda her ana DNA
molekülünden yeni oluşan DNA molekülleri, ana DNA’nın bir zincirini
taşır (Görsel 1.18).

Görsel 1.18: DNA’nın yarı korunumlu eşlenmesi

DNA’nın yarı korunumlu olarak eşlenmesini kanıtlayan deneyler, Mat-
thew Meselson (Methiv Meselsın) ve Franklin Stahl (Franklin Sıtal)
tarafından 1958 yılında yapılmıştır. Meselson ve Stahl, Escherichia
coli (Eşherşiya koli) bakterileriyle yaptıkları deneyler sonucunda DNA
molekülünün yarı korunumlu eşlendiğine dair kuvvetli kanıtlar ortaya
koymuşlardır.

Meselson ve Stahl’ın yaptığı çalışmalar aşağıda özetlenmiştir.
15
E.coli bakterilerinin azotun ağır izotopu olan N içeren kültür ortamın-
da birçok nesil boyunca çoğalmaları sağlanmıştır. Kültürdeki bakterile-
rin DNA’ları ayrıştırılıp santrifüj edildiğinde DNA’ların tüpün dip kısmın-
da bir bant oluşturacak şekilde toplandığı görülmüştür.

15
14
DNA’larında N bulunan bakteriler, N içeren kültür ortamına bırakıl-
mıştır. Birinci çoğalma sonucunda bakteri DNA’ları ayrıştırılıp santrifüj
edildiğinde deney tüpünün orta kısmında bir bantlaşma olduğu göz-
lemlenmiştir. Orta kısımda bantlaşmanın nedeni, birinci bölünme so-
15
14
nucu meydana gelen bakteri DNA’larının %100 N N (melez DNA)
taşımasıdır.

GENDEN 31
PROTEİNE