Page 60 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

1.2.2.8. ATP ve Canlılar İçin Önemi

Bütün canlılar; hücre zarından bazı maddeleri geçirme, organik
madde sentezi, hareket, sinirsel iletim, hücre bölünmesi, üreme
gibi yaşamsal faaliyetleri gerçekleştirebilmek için enerjiye ihtiyaç
duyar. İhtiyaç duyulan enerji, besinler yoluyla alınan karbonhidrat,
yağ ve proteinlerde depolanmış kimyasal enerjinin hücrelerde
solunumla açığa çıkarılması sonucunda üretilen adenozin trifosfat
(ATP) molekülünden karşılanır (Görsel 1.86). Organik besinlerin
Görsel 1.86: Panda ihtiyaç duyduğu
ATP’yi aldığı besinlerden karşılar. sentezi için gerekli olan enerji fotosentetik canlılarda güneş ışığı
yardımıyla elde edilen ATP’den sağlanır.
ATP; azotlu organik bir baz olan adenin, beş karbonlu bir şeker
olan riboz ve üç adet fosfat grubundan oluşur (Görsel 1.87). Fos-
fat molekülleri arasında fosfat bağları vardır. Bir molekül ATP’nin
hidrolizi sonucu adenozin difosfat (ADP) ve inorganik fosfat (P ) ile
i
serbest enerji açığa çıkar. Açığa çıkan enerji birçok canlılık faali-
yeti için kullanılır.
ADP’ye bir fosfat grubunun bağlanması ile gerçekleşen ATP
sentezine fosforilasyon adı verilir. ATP’nin yapımı enerji alan
(endergonik), yıkımı ise enerji veren (ekzergonik) bir reaksiyondur.
Karekod 1.10: ATP’deki fosfat bağlarının koparılmasına defosforilasyon denir.
Enerji ve metabolizma

Defosforilasyon
ATP + H O ADP + P + Serbest enerji
2 i
Fosforilasyon

Fosfat bağları
Adenin

P P P

1. 2. 3.
Fosfat Fosfat Fosfat
Riboz

Adenozin

Adenozin monofosfat (AMP)

Adenozin difosfat (ADP)
Adenozin trifosfat (ATP)

Görsel 1.87: ATP’nin moleküler yapısı

72
Yaşam Bilimi Biyoloji