Page 12 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 4.Ünite

na geldi. Güney Vietnam’da yarım milyon sivil ha-
yatını kaybederken yüz binlercesi sakat kaldı. Beş
milyondan fazla insan mülteci durumuna düştü.
Kuzey Vietnam’ın kayıpları milyonlarla ifade edilse
de tam olarak bilinemedi.
Vietnam Savaşı II. Dünya Savaşı sonrası insan
eliyle gerçekleştirilmiş en büyük felaket olmuştur
(Görsel 4.7). Bu savaşın sonucunda SSCB-Çin
politikalarındaki farklılıkların belirginleşmesi yu-
muşama sürecine hız kazandırmıştır. Görsel 4.7: Vietnam Savaşı’nın mağduru halk

TARTIŞALIM

Başkan Eisenhower’ın ortaya attığı, daha sonraki devlet adamları tarafından da benimsenen
domino etkisi teorisi, Vietnam’ın kaybının yol açabileceği adımları tanımlamak için kullanılmıştır.
Domino etkisi teorisine göre ABD politikasını belirleyen temel unsurların neler olduğunu tartışınız.

ETKİNLİK
2.
Vietnam Savaşı Üzerine Tartışmalar

Amerika’nın Vietnam Savaşı’na katılmasının ve uzun süre savaşmak durumunda kalmasının
nedenleri neler olabilir? Bu soruya cevap olarak yapılan izahlardan yaygın olanı; bürokratik ata-
letin rolü, tarih ilminin doğru okunmaması ve ABD’li yöneticilerin bölgeyi iyi tanımamasının etkili
olduğudur. Diğer bir izah ise ABD’nin Üçüncü Dünya’daki iktisadi çıkarları için Vietnam’a müda-
hale ettiğidir.
Tartışılan diğer bir konu Amerika’nın bu savaşı kazanmayı neden başaramadığıdır. Bazı araş-
tırmacılar Amerika’nın savaşı kazanabilmesi için Kuzey Vietnam’ı önce tecrit edip sonra işgal
etmesi gerektiği düşüncesini ortaya koyarlar. Bazı araştırmacılar ise Vietnam milliyetçiliğinin gü-
cünün karşısında, Amerika’nın savaştaki gücünün ve çevreleme doktrininin zayıf kaldığı görüşün-
dedirler.
Taciser Ulaş Belge, 20. Yüzyıl Uluslararası Tarihi, s. 220’den düzenlenmiştir.

Metinden yola çıkarak Vietnam Savaşı’nın sebeplerini ve ABD’nin başarısızlığının ne-
denlerini tartışınız.

SSCB’nin Afganistan’ı İşgali (1979)

Afganistan; Batı Asya ile Orta Doğu, Orta Asya ile Basra Körfezi ve Hint Okyanusu arasında bir geçit
noktasıdır. Ülke, stratejik öneminden dolayı büyük devletler arasında mücadele alanı olmuştur. XIX. yüz-
yılda İngiltere ve Rusya’nın rekabet alanı olan Afganistan, Emir Emanullah yönetiminde 1919’da bağım-
sızlığını kazanmıştır.
Afganistan’da 1978’de askerî darbe ile Afganistan Demokratik Halk Partisinin başat siyasal güç olduğu
Demokratik Afgan Cumhuriyeti kuruldu. Devlet başkanlığına Nur Muhammed Taraki getirildi. Taraki yöne-
timi Aralık 1978’de SSCB ile Dostluk, İyi Komşuluk ve İş Birliği Antlaşması’nı imzaladı. Yirmi yıl sürecek
bu antlaşma ile Afganistan, Sovyet etkisi altına girmeye başladı. Halkın Sovyet yanlısı yönetime karşı
gösterdiği tepki üzerine Afgan Hükûmeti SSCB’den yardım istedi. Aynı gün Sovyet birlikleri Afganistan’a
girmeye başladı. SSCB, Basra Korfezi ve Orta Doğu’ya yerleşmek için mevcut durumdan istifade etti ve
ağır silahlarla donatılmış 100 binden fazla askerini hava kuvvetlerinin desteğiyle bölgeye yerleştirdi.

154