Page 13 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 4.Ünite

BÜYÜK ATLAS
OKYANUS OKYANUSU

SSCB BÜYÜK
HAZAR OKYANUS
DENİZİ ÇİN
HİNT
OKYANUSU
AFGANİSTAN
İRAN

PAKİSTAN

HİNDİSTAN
0 1500 3000 km
HİNT
OKYANUSU 0 350 700 km

Harita 4.4: SSCB-Afganistan Savaşı’ndaki tarafları gösteren harita

Afganistan’ın işgali ile ülke içindeki farklı gruplar bir araya gelerek millî direnişi başlattılar. Mücahit
olarak adlandırılan bu güçlerin silahlı direnişi 1984’te yoğunlaştı. SSCB’nin Afganistan’ı işgali (Harita
4.4) uluslararası alanda tepki ile karşılandı. Bunun üzerine SSCB, 1978 antlaşması mahiyetinde Afga-
nistan’ın daveti üzerine asker gönderdiklerini açıkladı.
Sovyetlerin Afganistan’ı işgali (Görsel 4.8) ABD’de Yumuşama Dönemi’nin sona erdiği kanısına ne-
den oldu. ABD Senatosu, SALT-II Antlaşması’nı onaylamadı ve SSCB’ye karşı tarım ürünleri ambargosu
dâhil uluslararası önlemler alınması için çaba harcadı. Afganistan işgali karşısında ABD Başkanı Carter
(Kartır), tahıl ürünleri ve yüksek teknolojinin satışı hususunda SSBC’ye ambargo uyguladı ve 1980
Moskova Olimpiyatları’nı boykot etti. Sovyetlerin Afganistan’ı işgali İslam ülkelerinde özellikle Pakistan
ve Suudi Arabistan’da tedirginlik ve endişeye neden oldu. İşgal dolayısıyla 3 milyon Afgan, Pakistan’a;
500 bin Afgan, İran’a iltica etti.
Pakistan, Güvenlik Konseyini harekete geçirerek Sovyetlerin Afganistan’dan çekilmesini sağlamak
istedi fakat başarılı olamadı. Bunun üzerine Pakistan ve Suudi Arabistan İslam Konferansı’nı İslama-
bad’da olağanüstü toplantıya çağırdı ve bu toplantıda SSCB için işgalci kavramı kullanıldı.
Afganistan’ın işgali SSCB için tam bir hezimete dönüştü. Amerikalılar için Vietnam’da yaşananlar,
SSCB için Afganistan’da geçerli oldu.
Kızıl Ordu ve müttefikleri, mücahitlerden
oluşan birçok yerel güçle savaşmak zo-
runda kaldı. Afganistan, SSCB için insan
ve para tüketen bir savaş makinesi hâli-
ne geldi. SSCB, 14 Nisan 1988 Cenevre
Antlaşması sonrası 1988-1989’da Afga-
nistan’dan çekildi. Sovyetlerin başarısız-
lığı, Sovyet peykleri (bağımlı devletler)
arasında bağımsızlık mücadelesine yol
açarak SSCB’nin dağılmasında önemli
rol oynadı.
Görsel 4.8: Sovyetlerin Afganistan’ı işgali

155