Page 21 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

10. Sınıf
DÜNYA'NIN YAPISI VE OLUŞUM SÜRECİ 31

Yeryüzünde depremlerin yoğunlaştığı üç ana kuşak bulunmaktadır (Harita 1.5). Bu kuşaklar levha sınır-
larıyla büyük oranda örtüşür. Bunlardan birincisi, Büyük Okyanus'u çember şeklinde saran Pasifik Deprem
Kuşağı'dır. Japonya, Şili, Meksika ve ABD'nin batısı bu deprem kuşağında yer alır. İkinci kuşak Akdeniz-Hi-
malaya Deprem Kuşağı'dır. İtalya, Türkiye, İran, Afganistan ve Nepal bu deprem kuşağında yer alır. Yeryü-
zündeki depremlerin yaklaşık %90'ı bu iki deprem kuşağında görülmektedir. Üçüncü kuşak ise Atlas Okya-
nusu'nun ortasındaki levha sınırlarında yer alan Atlantik Deprem Kuşağı'dır.

Atlas 2
1 Okyanusu 1

Pasifik 3
Okyanusu
Hint
Okyanusu

Depremlerin merkez üsleri 1 Pasifik Deprem Kuşağı
2 Akdeniz-Himalaya Deprem Kuşağı 3 Atlantik Deprem Kuşağı 0 2000 4000
km
Harita 1.5: Yeryüzünde meydana gelmiş büyük depremlerin dağılışı (1963-2015) ve büyük deprem kuşakları (www.earthqueake.usgs.gov)

OKUMA PARÇASI
DEPREM KAYITLARI: SİSMOGRAF VE SİSMOGRAM
Depremler, yani kabuk tabakasındaki sarsıntılar, çoğunlukla ağır bir sarkacın sallanması ile oluşan ha-
reketli silindir üzerinde dönen kâğıt üzerine kaydedilir. Depremi kaydeden ve büyüklüğünü ölçen bu alete
sismograf denir. Günümüzde bu alet, son derece geliştirilmiş olup elektromanyetik esaslara göre kayıt
yapar. Deprem esnasında kayıtların çizilmesi ile oluşan şekil veya grafiklere ise sismogram denir. Bunlar
üzerinde depremden oluşan P, L, S ve diğer dalgaların kayıt merkezine yani rasathanelere geliş zamanları,
titreşim süreleri ve genliği kaydedilir. Böylece depremin büyüklüğü ve etki sahası hakkında bilgi edinilir.
Ülkemizde depremlerle ilgili kayıtlar, İstanbul'daki Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem
Araştırma Estitüsünde yapılır. Depremlerin meydana geldiği sahayı tespit etmek rasathanenin verileri
aracılığı ile olur. Bunun için depremlerin dış merkezleri üç ayrı noktadan tespit edilir. Daha sonra bu ra-
sathanelerden üç farklı daire çizilir. Bu dairelerin kesiştiği nokta, depremin meydana geldiği sahanın dış
merkezini verir.
b
Tiflis

Ankara K
a
Çaldıran

c

Tahran
0 150 300
km
26 Kasım 1976 tarihinde Van'ın Çaldıran ilçesinde meydana gelen depremin dış merkezi; Tiflis, Tahran
ve Ankara'da bulunan kayıt merkezleri aracılığıyla tespit edilmiştir. (Atalay, İ., 2005)

31