Page 80 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

DOĞAL SİSTEMLER

3
(m /sn) (mm) Türkiye'deki akarsular; genellikle yağmur,
160 160 kar, buz ve kaynak suları ile bazen de göl su-
Yağış Akım
larıyla beslenmektedir. Ülkemizde yağışlar,
120 120 bölgesel farklılıklara rağmen daha çok yağ-
mur şeklinde görüldüğünden akarsuların
beslenmesinde yağmurun payı büyüktür.
80 80
Yağmur suları, yüzeysel akış yoluyla akarsu
yatağına ulaşmaktadır. Dolayısıyla bu sular-
40 40 la beslenen akarsuların bulunduğu bölgenin
yağış rejimi ile akarsu rejimi paralellik gös-
0 0 termektedir (Grafik 1.4). Yağışlı dönemde
O Ş M N M H T A E E K A akarsuyun yükselen akımı kurak dönemde
Grafik 1.4: Gediz Nehri’nin yıllık ortalama akım ve yağış grafiği (Manisa) düşmektedir.

(m /sn) (mm)
3
320 320
Yağış Akım
Kaynak sularıyla beslenen akarsular, bu-
lunduğu havzanın yağış rejiminden kısmen 240 240
etkilenir. Beslenmesinde daha çok kaynağa
ait debinin etkili olduğu bu akarsuların akım
grafiği yıl içinde çok fazla değişmez (Gra- 160 160
fik 1.5). Türkiye’de özellikle Batı Toroslar ile
Orta Toroslar'dan doğan ve Akdeniz'e dökü- 80 80
len akarsuların bazıları (Manavgat, Göksu,
Köprüçay vb.) karstik kaynaklarla beslen- 0 0
mektedir. O Ş M N M H T A E E K A
Grafik 1.5: Manavgat Nehri’nin yıllık ortalama akım ve yağış grafiği
(Manavgat / Antalya)

Dağlardaki kar ve buzların erimesiyle beslenen akarsuların debisi ilkbahar ve yaz mevsiminde art ar. Ço-
ruh, Fırat, Dicle ve Aras nehirleri başta olmak üzere Kuzeydoğu Anadolu ile Doğu Ana dolu'daki akarsular
genellikle bu şekilde beslenir (Görsel 1.102). Akarsular, havzalarının büyüklüğüne göre farklı kaynaklarla bes-
lenebildiği gibi aynı akarsuyun farklı kolları da farklı kaynaklarla beslenebilir. Örneğin Fırat Nehri'nin bir
kolu olan Sultan Suyu karstik kaynaktan beslenirken diğer kolları kar, buz erimeleri veya yağmur sularıyla
beslenmektedir. Türkiye'de karma rejimli akarsulara Kızılırmak, Yeşilırmak, Fırat gibi büyük akarsular örnek
verilebilir (Görsel 1.103).

Görsel 1.102: Dicle Nehri (Hasankeyf / Batman) Görsel 1.103: Yeşilırmak (Amasya)
90