Page 79 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

10. Sınıf
SU KAYNAKLARI 89

BİLGİ HAVUZU

Türkiye'deki bazı büyük nehirler üzerine inşa edilen barajlar
şunlardır:
Fırat Nehri: Keban, Karakaya, Atatürk, Birecik ve Karkamış
Dicle Nehri: Kralkızı, Ilısu, Batman, Dicle ve Devegeçidi
Aras Nehri: Arpaçay
Seyhan Nehri: Seyhan ve Çatalan
Ceyhan Nehri: Sır, Aslantaş, Menzelet, Kartalkaya
Manavgat Nehri: Oymapınar
Gediz Nehri: Demirköprü
Büyük Menderes Nehri: Kemer ve Adıgüzel
Sakarya Nehri: Porsuk, Bayındır, Sarıyar (Hasan Polatkan)
Gökçekaya ve Kurtboğazı
Kızılırmak: Hirfanlı, Derbent, Kesikköprü, Altınkaya, Kapu-
lukaya, Çubuk 1 ve 2
Deriner Barajı Yeşilırmak: Almus, Hasan Uğurlu, Suat Uğurlu ve Kılıçkaya
Çoruh Nehri: Muratlı, Borçka ve Deriner

Türkiye’nin Akarsuları

Türkiye'de akarsu ağı oldukça sıktır. Dikdörtgene
benzeyen bir yarımada olan ülkemizde dağlar genel-
likle kıyıya paralel uzanır. Buna bağlı olarak akarsula-
rın boyları kısa, su toplama havzaları küçüktür. Kay-
nağını Akdeniz ve Karadeniz kıyılarındaki dağlardan
alan akarsular, kısa bir yol kat ederek denize ulaşır.
Kaynağını iç kesimlerden alan akarsuların ise boyla-
rı uzun ve su toplama havzaları büyüktür. Örneğin
Türkiye'nin en uzun nehri olan Kızılırmak (yaklaşık
1355 km), kaynağını iç kesimlerden (Sivas) alarak Ka-
radeniz'e dökülür (Görsel 1.100).
Görsel 1.100: Kızılırmak (Avanos / Nevşehir)

Türkiye'nin genellikle yarı kurak iklim koşullarına
ve küçük akarsu havzalarına sahip olması, akarsula-
rın debilerinin düşmesine neden olmuştur. Ancak her
mevsim görülen yağışlarla beslenen Doğu Karade-
niz'deki akarsular ile havzaları daha geniş olan Doğu
Anadolu'daki akarsuların debileri nispeten daha yük-
sektir (Görsel 1.101).
Türkiye’de genellikle yağış rejiminin düzensiz ol-
ması, akarsu rejimlerinin de düzensiz olmasına ne-
den olmuştur. İlkbahar mevsiminde yağışlara ve kar
erimelerine bağlı olarak artan su miktarı, yazın ya-
ğışların azalması ve buharlaşmaya bağlı olarak düş-
mektedir. Görsel 1.101: Fırtına Deresi (Çamlıhemşin / Rize)
Türkiye'deki akarsular genellikle derin ve dar vadilerde hızlı bir akışa sahiptir. Bu durum; ülke arazisinin
genç oluşumlu, yüksek ve engebeli olmasından kaynaklanmaktadır. Akarsular, bu hızlı akış sayesinde bol
miktarda alüvyon taşıyarak denize döküldüğü yerlerde genellikle delta ovası oluşturur. Ayrıca bu akarsular
üzerinde çok sayıda baraj inşa edilmişir.
Türkiye'deki akarsuların büyük bölümü doğduğu bu sınırlar içerisinde denize dökülür. Ancak Fırat, Dicle,
Aras, Kura ve Çoruh nehirlerinin Türkiye'de doğup başka bir ülkede denize veya göle döküldüğü görülmekte-
dir. Me riç ve Asi nehirleri ise başka topraklarda doğup ülkemize ait sınırlar içerisinde denize dökülmektedir.

89