Page 49 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
P. 49
6. Etkinlik: Aşağıdaki tablonun sol sütununda bazı mesnevilerden parçalar, sağ sütununda
ise bu mesnevilerle ilgili açıklamalar verilmiştir. Parçaların başındaki Romen rakamlarını
açıklamaların başındaki dairelere yazarak mesnevi parçalarını ve açıklamaları eşleştiriniz.
IV a EŞLEŞTİRME
I Bir eşek var idi zaîf ü nizâr a) İran, Arap ve Türk edebiyatlarında sıklıkla
Yük elinden katı şikeste vü zar kullanılan aşk hikâyesidir. Bu eserlerin en
ünlülerinden biri Fuzûlî’nin mesnevisidir.
Gâh odunda vü gâh suda idi Eser, 3098 beyitten oluşur ve kahramanın
Dün ü gün kahr ile kısuda idi beşerî aşktan ilahi aşka geçişini anlatır.
Ol kadar çeker idi yükler ağır
b) “Kuşların dili” anlamına gelen eserde
Ki teninde tü komamıştı yağır
kuşların, Hüdhüd’ün önderliğinde Simurg’u
II Mecnun didî ey büt-i perîveş aramaları hikâye edilmiştir. Kuşların pek
Hâşâk-i zaîfe urma âteş azı Simurg’a ulaşır. Ona ulaşan kuşlar onda
kendilerini, kendilerinde onu görür. Eserde
Yakmağa beni yeter hayâlün “vahdetivücut” anlayışına bağlı olarak
Yohdur bana tâkat-i visâlün tasavvuf ve ahlak konuları ele alınmıştır.
c) I. Bayezid’in oğlu Emir Süleyman’a sunulmuş
Zinhar getürme ey semen-ber
8000 beyitlik bir mesnevidir. Eserin sonunda
Âyîne-i ârızun berâber
334 beyitlik bir Osmanlı tarihi de vardır.
III Aşk oldı bu müjdeden ferah-nâk Büyük İskender’in hayatını, ülküsünü ve
Bin şevk ile kıldı câmesin çâk
fetihlerini anlatır.
Fi’l-hâl sorup diyâr-ı Kalb’i
ç) 126 beyitten oluşan bu mesnevi, yük
Dutdı reh-i reh-güzâr-ı Kalb’i
taşımaktan yana dertli, çelimsiz bir eşeğin
başından geçenleri anlatır. Alegorik bir
Gayret de olup ana kafa-dâr
anlatımı olan eserde toplumun kötü yönleri
Kıldı iki yâr azm-i dildâr
mizahi bir üslupla hicvedilir.
IV Hüdhüd eydür ben anı görmişvenin
Tapusında bir zamân durmışvanın d) Şeyh Galib tarafından yazılan bu eser,
şairin tanınmasına katkı sağlamıştır.
Görür-isem girü anı hem bilem 2001 beyitten oluşur. Mesnevide, tasavvuf
Hıdmetin eyle ki gerekdür kılam yolundaki yolcunun Allah’a kavuşup onda
yok olma aşamasına (fenafillah) gelene
Begler ortasında size sultanı kadar çekeceği sıkıntılar ve yolcunun bu
Gösterem zîrâ ki bilürem anı yolda yürüyebilmesi için yapması gerekenler
anlatılmıştır.
V Âferîn itdiler anun hâline
Kaldılar hayrân aceb akvâline
e) Güvâhî’nin kaleme aldığı bu nasihatname,
türünün önemli örneklerinden biri olan
Pes did’İskender ki dîn işin beyân
2133 beyitlik didaktik mesnevidir.
İtdi Hızr u bize gösterdi ayân
Söz budur böyle idelüm i’tikâd
Kim bulavuz dünyi ukbîde murâd
47
