Page 50 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

HİKÂYE (ÖYKÜ)

Tanzimat Dönemi’nde Hikâye

Hikâye türü bu dönemde Türk edebiyatına girmiştir.
Emin Nihat’ın Müsameretnâme adlı eseri de ilk hikâye denemelerindendir.
Türk edebiyatında ilk hikâye, Ahmet Mithat Efendi’nin Letâif-i Rivâyat adlı
eseridir.
Sâmipaşazâde Sezâi’nin Küçük Şeyler adlı eseri ise Batılı anlamda ilk hikâye kabul
edilir.
Bu dönem hikâyelerinde aşk, tarih, cariyelik, yanlış Batılılaşma, göç, görücü usulü
evlilik gibi temalar sıkça işlenmiştir.
İlk dönemde romantizm, ikinci dönemde realizmin etkisi görülmüştür.
Özellikle ilk dönemde romantizmin etkisiyle rastlantı ve zıtlıklara yer verilmiştir.
Hikâyelerde mekân genellikle İstanbul ve çevresidir.
Olay [Maupassant (Mopassan)] öyküsü tarzında hikâyeler yazılmıştır.
Ahmet Mithat Efendi, Direktör Ali Bey, Recaizade Mahmut Ekrem, Samipaşazade
Sezai, Nabizade Nazım bu dönemde hikâye yazan önemli isimlerdir.

Samipaşazade Sezai (1859-1936)

* Türk edebiyatında modern hikâyenin kurucularındandır.

* Hikâyeleri teknik açıdan güçlüdür.

* Eserlerinde Doğu ve Batı kültürünün izleri bulunur.

* Eserlerini “Sanat, sanat içindir.” anlayışına uygun yazmıştır.

* Üslubu, ele aldığı konuya göre değişmiştir.

* Eserlerinin hayata yönelik olması ve küçük olayları konu edinmesi onu realizm
akımının öncüsü yapmıştır.

Başlıca Eserleri
Roman: Sergüzeşt.
Hikâye: Küçük Şeyler, Rumûzü’l-Edeb, İclâl.
Oyun: Şîr.

Servetifünun Dönemi’nde Hikâye

Bu dönem hikâyesinde teknik olarak önemli gelişme kaydedilmiştir.
Genellikle İstanbul ve çevresi anlatılsa da Anadolu’nun ve yerel unsurların ele
alındığı hikâyeler de yazılmıştır.
Realizm ve natüralizmin etkisinde, gözleme dayalı eserler verilmiştir.
Genellikle aşk, yabancılaşma, ölüm, yasak aşk gibi bireysel temalar işlenmiştir.
Ruh tahlillerine geniş yer verilmiştir.
Olay (Maupassant) öyküsü tarzında hikâyeler yazılmıştır.
Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit Yalçın, Hüseyin Rahmi
Gürpınar, Ahmet Hikmet Müftüoğlu bu dönemde hikâye yazan önemli isimlerdir.

48