Page 39 - Felsefe

Felsefe 11

Metin Analizi

Aşağıdaki metni okuyup metinden hareketle verilen soruları cevaplayınız.

ÖDEV SAHİBİ OLARAK İNSAN
Herkesin kabul etmesi gerekir ki bir yasa ahlak yasası olarak geçerli olacaksa yani bir yüküm-
lülük nedeni olacaksa mutlak zorunluluk taşımalıdır. Gerçekten ahlak yasaları olan diğer bütün
yasalarda da durum böyledir, dolayısıyla yükümlülük nedeni burada insanın doğal yapısında ya
da içinde bulunduğu dünyanın koşullarında değil a priori (deneyimsel koşullarda değil de zorunlu
akılsal koşullarda) olarak doğrudan doğruya saf aklın kavramlarında aranmalıdır.
…
Genel yasalarca belirlenen şeylerin varoluşunu meydana getirdiğinden genel ödev buyruğu
şöyle dile getirilebilir: Davranışının maksimi sanki senin istemenle genel bir doğa yasası olacakmış
gibi davranışta bulun. Eğer en yüksek bir pratik ilkenin ve insanın istemesi bakımından bir kesin
buyruğun olması gerekiyorsa bu, kendisi amaç olduğundan zorunlu olarak herkes için amaç olanın
tasarımından istemenin nesnel bir ilkesini oluşturan dolayısıyla genel pratik yasa işini görebilen bir
ilke ya da buyruk olmalı. Öyleyse pratik buyruk şu olacak: Her defasında insanlığa, kendi kişinde
olduğu kadar başka herkesin kişisinde de sırf araç olarak değil aynı zamanda amaç olarak davra-
nacak biçimde davranışta bulun.
…
Yaşamını sürdürmek ödevdir ayrıca da herkesin buna doğrudan doğruya bir eğilimi vardır. Ama
bunun için de insanların çoğunun yaşamlarına gösterdikleri çok kez endişe dolu dikkatin yine
de hiçbir iç değeri maksimlerinin (kuralların) hiçbir ahlaksal içeriği yoktur. İnsanlar, yaşamlarını
ödeve uygun olarak koruyorlar ama ödevden dolayı değil. Buna karşılık eğer talihin kötü cilvele-
ri ve umutsuz acı, yaşamdan tat almayı büsbütün yok ettiyse eğer ruhu güçlü olan mutsuz kişi,
cesareti kırılmış ya da yıkılmış olmaktan çok alınyazısına küserek yaşamdan bağlarını koparmayı
dileyebilir. Ancak yaşamını onu sevmeden, eğilimden ya da korkudan değil ödevden dolayı yine de
sürdürüyorsa işte o zaman maksiminin ahlaksal içeriği vardır.
I. Kant, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi

1- Metinde kırmızıyla yazılmış kavramlarla ne anlatılmak istenmiştir?

2- Metinde altı çizili bölümde vurgulanmak istenen düşünce nedir? Açıklayınız.

3- Metinden hareketle Kant’ın “ödev ahlakı” anlayışı, günümüz dünyası düşünüldüğün-
de evrensel bir ahlak yasası olarak kabul edilebilir mi? Değerlendiriniz.

38