Page 55 - Tarih

Tarih 10. Sınıf

Osmanlılarda El Sanatları

Bosna’dan Yemen’e, Kafkasya’dan Kırım’a kadar çok farklı coğrafyalara hükmeden Osmanlı Devleti, in-
sanların yeteneklerini kullanabilmelerini sağlamak amacıyla güvenli bir ortam oluşturmuştur. Bu güvenli
ortamda şehirler; mimarisiyle, zanaat, sanat ve kültür faaliyetleriyle birer yaşam merkezi hâline gelmiştir.
Özellikle kuruluş devrinden itibaren İznik, Bursa, Edirne ve İstanbul, Osmanlı sanat ve mimarisinin beşiği
olmuştur. Günümüze kadar ulaşan müzeleri, sarayları, koleksiyonları, kütüphaneleri ve camileri doldu-
ran tezhip, çini, minyatür, halı, kilim, kumaşlar ve binlerce cilt yazma eser vardır. Bu eserler, Anadolu ve
çevresinde gelişen Türk el sanatlarına ait zengin bir hazinedir.

Dokumacılık Dokuma sanayinin geliştiği Bursa’da; yünlü kumaşların, ipekli
dibaların ve her cins kadifenin dokunduğu bilinmektedir. Dokumacılıkta
oldukça ileri gitmiş olan Çin bile Bursa’dan kumaş satın almıştır. Yine bu
dönemde Macaristan, İtalya, Polonya ve Balkan ülkelerinin pazarlarında
Bursa kumaşları satılmıştır. Bursa kumaşlarının üstünlüğü, malzemesinin Görsel 4.7
zenginliği ve desenlerinin güzelliğinden kaynaklanmıştır. Yeşil Cami Mihrabı (İznik)

Ahşap işlemeciliği, Osmanlılar Devri’nde daha zi-
yade geometrik yıldız motifleri ile fildişi ve sedef kap-
lamalı olarak yapılmıştır. Süslemelerde yazı hemen
hemen hiç görülmeyecek şekildedir. I. Ahmet’in sedef
kaplamalı firuze, yakut ve zümrüt taşlarıyla süslü tahtı
başta olmak üzere Kur’an mahfazaları, rahleler ve
minberler gibi nadide eserler dünya müzelerinin en
kıymetli koleksiyonları arasında yer alır.

Taş süsleme sanatı, İlk dönem Osmanlı mimarisinde taş işlemeciliği, daha
çok yapıların dış kısmında uygulanmıştır. Bu uygulamaların ilk örnekleri
Bursa Yeşil Camii yüzey süslemesinde ve Edirne Eski Camii minberinde
görülmüştür. Mezar taşlarında bir gelenek olarak
kadın, çocuk, erkek ve meslek başlıkları yapılmış
ve bu başlıklar ölenin sosyal durumu ile o dönemin
kıyafetleri hakkında bilgi vermiştir.

Çini sanatında (Görsel 4.7) Osmanlı Dönemi’nde
İznik ve Kütahya’dan sonra Bursa, Edirne ve İstanbul
da önemli çini merkezleri olmuştur. Çini süslemelerinin
en güzel örnekleri; İznik Yeşil Camii, Topkapı Sarayı
Çinili Köşk, Bursa Yeşil Camii ve Yeşil Türbe’dir.

Hat, yazıyı estetik ölçülere bağlı kalarak güzel bir
şekilde yazma sanatıdır. İslamiyet’te dinî yapılarda
Görsel 4.8
resim bulunması uygun görülmediği için bunun yerini Şeyh Hamdullah hattıyla yazıl-
yazı sanatı olan hat almıştır. XV. yüzyılda Amasyalı Şeyh Hamdullah, mış Kur’an-ı Kerim sayfası
“Hattatların Kıblesi” adını almış ve o zamanki İslam dünyasındaki
bütün hattatların üstadı olmuştur (Görsel 4.8).

54