Page 52 - Tarih

10. Sınıf Tarih

4.3. HALK KÜLTÜRÜ VE KİTABÎ KÜLTÜR

Osmanlı Devleti, çeşitli etnik ve dinî kökenden halkların ticari, sosyal, kültürel, dinî ve bilimsel etkinliklerini
sürdürdüğü bir devlettir. Bu nedenle Osmanlı Devleti’nde, geniş ve zengin bir kültürel birikim oluşmuştur.
Farklı kültürlerin katkılarıyla oluşan bu birikim, tarih boyunca yazılı veya sözlü olarak kuşaktan kuşağa
aktarılmıştır.

Osmanlı hükümdarlarında kitap toplama ve bunları kullanma alışkanlığı vardı. Padişahların kendilerine
ait en az bir kütüphanesi bulunurdu. I. Murad tarafından Bursa’da kurulduğu ifade edilen kütüphane, ilk
saray kütüphanesi olarak nitelendirilir.

Osmanlı padişahları, kuruluştan itibaren şair ve bilim insanlarıyla yakın ilişki içinde olmuş ve Türk dilinin
gelişimini hızlandırmışlardır. Arapça ve Farsça pek çok eser, Türk kültürüne kazandırılmış ve böylece
devletin bilgi ve kültür seviyesi yükseltilmek istenmiştir.

• Fatih, kendi kurduğu saray kütüphaneleri dışında ülkenin çeşitli şe-
hirlerinde yaptırılan külliye, cami ve medreselerde içerisinde de çok
sayıda kütüphane kurmuştur.
• Yavuz Sultan Selim bilim, kültür, sanat ve eğitim alanlarında önemli
merkezler olan Urfa, Kahire, İskenderiye, Halep, Kudüs, Şam’daki
kültür ve sanat eserlerini İstanbul’a getirtmiştir.
• Kanuni Sultan Süleyman, ünlü Macar Kralı Matthias Corvinus’a (Mati-
BİLİYOR MUSUNUZ? yas Korvinus), (1458- 1490) ait kütüphaneden bazı kitapların İstanbul’a
getirilmesini istemiştir.

II. Murad’ın Kültürel Faaliyetleri

II. Murad Devri, önemli kültürel gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Türk diline önem veren padişah,
Türkçe eserler yazdırdığı gibi birçok yabancı eserin de Türkçeye tercümesini sağlamıştır. II. Murad Dö-
nemi’nde âlimler Türkçe eser yazma konusunda teşvik edilmiştir. Âşık Paşa’nın yazdığı “Garipname” adlı
eser bu teşviklerin bir neticesi olarak kabul edilmelidir.

Şair Sultanlar

Osmanlı Devleti’nde padişahlar sadece siyasi, ekonomik ve sosyal gelişmeler ile meşgul olmamış, kül-
türel faaliyetlerde de bulunmuştur. Birçok Osmanlı padişahı yüksek eğitimlerinin yanında kalemi güçlü
şairler olarak da karşımıza çıkmıştır. Hatta bazı padişahlar “divan” sahibi olacak kadar şiir yazmış ve
Divan edebiyatına yön vermiştir.

Osmanlı padişahları içerisinde 23 tanesi divan sahibi, 12 tanesi hattat,
8 tanesi müzisyen ve bestekârdır. Resimle ilgilenen, değişik sanatlarda
bilgisi olanlar ve ilmî eser yazanlar vardır. BİLİYOR MUSUNUZ?

Bilinen ilk şair padişah olan II. Murad, gündelik hayatındaki hislerini zaman zaman nazım şeklinde dile
getirmiştir. II. Murad’ın şair ve âlimleri haftada iki defa huzurunda toplaması da sanata verdiği önemi gös-
termektedir. II. Murad’dan itibaren Osmanlı padişahlarının birçoğu şair olup Divan edebiyatı ananesince
isimleri yerine mahlaslar kullanmıştır (Tablo 4.1).

51