Page 49 - Tarih

Tarih 10. Sınıf

Hacı Bektâş: “İncinsen de incitme.”, “Her ne ararsan kendin-
de ara.” sözleri ile bütün insanlığı sevgi, barış ve kardeşliğe
çağırmıştır. “Düşmanının bile insan olduğunu unutma.” sö-
zü ile de insana verdiği değeri ortaya koyan Hacı Bektâş-ı
Velî (Görsel 4.4), insan gönlünü incitmenin sakıncalarını
ve komşu hakkının önemini dile getirir. Haksızlık ve zulüm
yapanları ikaz eden Hacı Bektâş, “Bir olalım, iri olalım, diri
olalım.” diyerek toplumsal dayanışmayı ve yardımlaşmayı
kurmaya çalışmıştır.
Ahî Evran; toplumun mutluluk ve refahı için bütün sanat
dallarının gerekliliğini savunmuş, sanat erbablarının belli
işyerlerinde toplanarak oralarda sanatlarını icra etmelerini
yani bir araya gelmelerini tavsiye etmiştir.
Ahi teşkilatının kurucusu olan Ahî Evran’a göre ahinin eli,
kapısı ve sofrası açık; gözü, dili ve beli bağlı olmalıdır. Ahiliğin
öğretisinde hırsızlık, dedikodu, iftira, cimrilik, yalancılık, sö-
zünü tutmamak, haset etmek, büyüklenmek, münafıklık, katı
gönüllü olmak, ayıp ve kusur araştırmak gibi kötü davranışlar
Görsel 4.4
engellenmeye çalışılır. Ahi eğitiminden geçen kişinin, sözü Hacı Bektâş-ı Velî (Temsilî)
edilen kötü huylardan arınıp iyi huylar kazanması amaçlanır.

4.2. OSMANLI DEVLETİ’NDE ASKERÎ SINIF

Osmanlı Devleti’nde toplum, sosyal hayatın sağlıklı bir biçimde sürdürülebilmesi için iki büyük sınıfa ay-
rılmıştır. Bunlardan birincisi saltanat beratı ile padişahın dinî ya da idari yetki tanıdığı kişilerden oluşan
yönetenler yani askerî sınıftır. Diğeri ise, idareye katılmayan muhtelif din ve soylara mensup zümrelerden
oluşan yönetilenler yani reayadır. Osmanlı toplumunda yönetenler sınıfı kendi arasında seyfiye, kalemiye
ve ilmiye olmak üzere üç sınıfa ayrılırdı.

OSMANLI DEVLETİ’NDE YÖNETENLER SINIFI (ASKERî SINIF)

KILIÇ EHLİ (SEYFİYE) KALEM EHLİ (KALEMİYE) İLİM EHLİ (İLMİYE)
Seyfiye sınıfını Enderun veya di- Devletin yazışma, mali ve dış iş- Medreselerden yetişen
ğer eğitim kurumlarında yetişen lerinden sorumlu nişancı, defter- ve ulema da denilen kişi-
ve ümera da denilen kişiler oluş- dar, reisülküttap gibi görevlilerden lerden oluşmuştur. Kadı,
turmuştur. Bu sınıf kapıkulu asker- oluşmaktadır. Başlangıçta medrese müderris, kazasker ve
leri ve tımarlı sipahiler ile subaşı, eğitimi görmüş kimseler, bu mes- şeyhülislam gibi devlet
sancakbeyi, beylerbeyi, vezir ve lekte çoğunluğu teşkil ederken görevlileri bu sınıf içeri-
sadrazam gibi görevlileri kapsa- sonraları intisap usulüyle yetişip sinde yer almıştır.
maktadır. yükselmiştir.

48