Page 191 - Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12

HURREM, (Koşar, Hünkârın elinden şamdanları almak ister). — Hünkârım…
KANUNÎ, (Onu da kenara doğru iterek) — Sen de şöyle kenarda dur. (Merdivenlere doğru yürürken) Yalnız kal-
mak istiyorum bu gece. Yalnız kalmak ve düşünmek. (Bu kelimedeki harikulâde mânayı sanki birden
keşfedivermiş gibi birkaç kere tekrarlar.) Düşünmek… Düşünmek… Düşünmek… (Merdivenlerden
birkaç basamak çıkmışken, geriye doğru seslenir) Nasıldı o beyit Rüstem? (Okur.)
Hatası gayri muayyen, günahı nâmalûm
Zehi şehidi ü said, zehi şehi mazlûm
(Ağır ağır basamakları sonuna kadar çıkar. Beride Hurrem’le Rüstem insiyaki olarak birbirlerine yakla-
şırlar.)
HURREM, (Fısıltılı bir sesle). — Korkuyorum.
RÜSTEM, — Ben de…

Orhan ASENA, Hurrem Sultan

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları
aşikâr : Açık, apaçık, belli. nabekâr : Yararsız, işe yaramaz.
bent olmak : Bağlanmak, tutulmak. namalum : Bilinmeyen, belli olmayan.

feveran etmek : Birdenbire öfkelenmek, köpür- said : Mutlu.
mek, parlamak.
şeh-i mazlûm : Mazlumların şahı.
gayrimuayyen : Belirsiz. teessür : Üzülme, üzüntü.
insiyaki : İçgüdüsel.
zehi : Ne güzel, ne hoş.
müddebbir : Tedbirli.

Metin ve Türle İlgili AçıklamalarMetin ve Türle İlgili Açıklamalar

Okuduğunuz metin, Cumhuriyet Dönemi tiyatro yazarları içerisinde yer alan Orhan Asena’ya aittir. Geçmiş-
ten bugüne tarihî kişi ve olaylar, edebiyatın pek çok türüne yansımıştır. Orhan Asena da bu üç perdelik tiyat-
rosunda dönemin tarihî gerçekliğini bireylerden yola çıkarak vermiştir. Yazar, metinde saltanat tutkusu olan
Hürrem Sultan’ı tüm yönleriyle (annelik, kıskançlık, hırs vb.) yansıtmaya çalışır.
Tiyatro başta olmak üzere roman, hikâye, masal, şiir gibi bütün edebî türlerde farklı düzeylerde konuşma-
dan faydalanılır. Bunlardan tiyatro tamamı ile diyalog, zaman zaman da monolog anlatım tekniği üzerine ku-
rulur. Tiyatroda anlatıcı olmadığı için yazar, Orhan Asena’nın Hürrem Sultan oyununda da olduğu gibi her şeyi
kahramanı veya kahramanlarını konuşturarak ifade eder.
Cumhuriyet Dönemi’nde 1950’li yıllardan sonra sanat ve edebiyattaki yenilikler tiyatro türünün gelişmesi-
ne zemin hazırlamış ve bu dönemde tiyatro türünde verilen eserlerin sayısı artmıştır. Cumhuriyet Dönemi’n-
deki toplumsal değişimlere bağlı olarak diğer edebî türlerde olduğu gibi tiyatro türünde de konular çeşit-
lenmiştir. Bireyin iç dünyasından toplumsal sorunlara, kuşak çatışmasından evrensel konulara kadar pek çok
konu tiyatroda yerini almaya başlamıştır.
Bu dönem tiyatro yazarları, toplumun her kesimine uzanmakta; konularını kent, kasaba ve köy yaşamının
somut gerçeklerine dayandırmaktadır. Eserlerinde günlük hayatın içinden kadın, erkek, memur, asker, iş ada-
mı, tüccar, politikacı ve köylü tiplerine yer verirler. Bu dönemin tiyatro eserlerinde kullanılan açık ve yalın bir
dil, somut bir anlatım üslubun belirleyici özellikleri olmuştur.
Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu’nda Orhan Asena’nın yanı sıra Güngör Dilmen, Vedat Nedim Tör (Sa-
natkâr Aşkı, Hep ve Hiç), Cevat Fehmi Başkut (Ayarsızlar), A. Turan Oflazoğlu (IV. Murat, Kösem Sultan), Turgut
Özakman (Töre, Ah Şu Gençler), Refik Erduran (Cengiz Han’ın Bisikleti, Karayar Köprüsü), Necati Cumalı (Nalın-
lar, Yaralı Geyik), Recep Bilginer (Sarı Naciye, Gazeteciden Dost), Sabahattin Kudret Aksal (Kahvede Şenlik Var,
Şakacı) gibi sanatçılar tiyatro alanında verdikleri eserlerle tanınmışlardır.

189