Page 82 - Türk Dili ve Edebiyatı

10 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

vaşları kazanılmıştır. Türk ordusu bu zaferle Sakarya’ya doğru ilerlemektedir. Daha sonra bir mütercime gerek duyulur ve
Peyami bunu fırsat bilip cepheye gitmeye karar verir. Orada İhsan’la karşılaşır. İzmir’e doğru ilerleyen orduya o da katılır.
İhsan ona Ayşe’ye olan aşkını anlatır. Bu aşkı Ayşe’ye de itiraf ettiğini, hatta ona evlilik teklifinde bulunduğunu; Ayşe’nin
ise İzmir’e kim girerse onunla evleneceğini söylediğini belirtir. Çünkü Ayşe için önemli olan millî mücadeledir, aşk ikinci
plandadır. İhsan, Peyami’nin de Ayşe’ye duyduğu aşkın farkındadır ve bunu Peyami’ye de söyler.
İhsan, Peyami ve Türk ordusu İzmir’e girmek üzere ilerlemektedirler. Ayşe de hastabakıcı göreviyle ordudaki yerini
almıştır. Yunan’la girişilen bu mücadele sırasında Ayşe ve İhsan cephede vurulur ve ölürler. Peyami, onların yan yana
gömülmesini sağlar.
Peyami, olayların anlatıldığı zamandan anlatma zamanına döner. İki doktor, Peyami’nin başındaki kurşunu çıkar-
mak için onu ameliyat eder ve Peyami ameliyattan sağ çıkmaz. Onun bıraktığı günlüğü okuyan doktorlar, günlükte ya-
zıldığı gibi Ayşe ve İhsan adlı iki kişinin hiç yaşamadığını öğrenirler. Bunların, başından yaralı olan Peyami’nin zihninde
oluşturduğu kişiler olduğunu söylerler.
Halide Edip ADIVAR, Ateşten Gömlek

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları
bârid : Soğuk. mütekebbir : Kibirli, kendini beğenmiş.
bülend : Yüksek, yüce. mütemadiyen : Devamlı, sürekli.
bürudet : Soğukluk. müteveffik : Başarılı olan.
celbetmek : Kendine çekmek. namütenahi : Sonsuz, ucu bucağı olmayan.
endîşenâk : Düşünceli, sıkıntılı, kederli. nedamet : Pişmanlık.
enmûzec : Örnek. nefer : Rütbesi olmayan asker, er.
istifham : Sorup anlama. netayiç : Neticeler, sonuçlar.
istihza : Gizli ve ince alay. rencide etmek : İncitmek.
itimad : Güvenme. satıh : Yüzey.
izale : Giderme, yok etme. suitefehhüm : Yanlış anlaşılma.
kolonel : Albay, miralay. tahkir etmek : Aşağılamak.
muktedir : İktidarlı, gücü yeten. terane : Çok tekrarlandığından usanç
müsellah : Silahlanmış, silahlı. verici bir durum alan söz.
müstehzi : Biriyle eğlenen, herkesle eğlenmek teressüm etmek : Şekillenmek.
âdetinde olan. teskin etmek : Yatıştırmak.
müstemleke : Sömürge. Teşrinisani : Kasım.
müteazzım : Büyüklük taslayan. teveccüh : Yakınlık duymak.
mütecaviz : (Metinde) Fazla, çok. vakfetmek : Adamak.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar etin ve Türle İlgili Açıklamalar
M
Okuduğunuz metin, Millî Edebiyat Dönemi yazarlarından Halide Edip Adıvar’ın Ateşten Gömlek adlı eserin-
den alınmıştır. Eser, Kurtuluş Savaşı’nın konu edildiği roman örneklerindendir. Eserde, İzmir’den sonra İstan-
bul’un işgal edilmesi; Cemal, İhsan, Peyami ve Ayşe gibi vatanseverlerin Anadolu’ya geçerek kurtuluş müca-
delesine katılmaları; çetelerle yapılan mücadeleler konu edilmiştir. Nitekim okuduğunuz metinde de kurtuluş
mücadelesinde yer alan Ayşe’nin ve diğer karakterlerin işgale karşı gösterdiği tepki ve vatanın bağımsızlığına
kavuşması için savaşacaklarına dair verdikleri söz dikkat çekmektedir.
Ateşten Gömlek adlı roman ilk olarak 1922 yılında İkdam gazetesinde bölümler hâlinde, 1923 yılında ise
kitap olarak yayımlanmıştır. Roman, Halide Edip’in Yakup Kadri’ye yazdığı bir mektupla başlar. Halide Edip bu

80