Page 15 - Felsefe 11 | 4.Ünite

4. ÜNİTE 18. Yüzyıl-19. Yüzyıl Felsefesi

Uygulama

Aşağıda eserin açıklaması ve ona ait alıntılar verilmiştir. Bunları okuyup bunlardan hareketle verilen
soruları cevaplayınız.
ESER AÇIKLAMASI
Voltaire’in “Candide” adlı eseri, 18. yüzyılın sosyo-politik yönleri hakkında bilgiler vermesi ve edebiya-
tın felsefeyle ilişkisini göstermesi açısından okunması gereken klasik bir eserdir. Voltaire, eserde iyimserlik
düşüncesinin savunucularından biri olan Leibniz’i eleştirir. İyimserlik düşüncesine göre var olan her şey en
iyidir.
Voltaire, her şeye inanan saf Candide’nin filozof Pangloss ile başından geçen olayları anlatır ve onları
sorgulatır (Görsel 4.5). Dünyada kötülüğün de olduğunu göstermeye çalışır. Pangloss ile dünyayı dolaşırlar.
Karşılaştıkları her olayda iyimserliğin getirdiği sonuçlar gözler önüne serilir. Candide, bu yolculuklarda ha-
yatın anlamını aramaktadır. Son uğradıkları yer ise İstanbul’dur.

CANDİDE
Yaşlı adam: “Bir şey bilmiyorum.” dedi; “Zaten ben hiçbir müftü ile ve-
zirin adını öğrenmiş değilim; söz ettiğiniz olaydan da haberim yok. Kamu
işlerine karışanların çoğu zaman sefalet içinde öldüklerini ve buna layık
olduklarını sanıyorum; hiçbir zaman İstanbul’da neler olup bittiğini öğren-
meye çalışmadım; bahçemde yetiştirdiğim yemişleri oraya satmaya gön-
dermekle yetinirim.” Bu sözleri söyledikten sonra yabancıları evine buyur
etti. İki kızıyla iki oğlu onlara kendi yaptıkları çeşitli şerbetlerden başka
kaymaklı turunç reçeli, portakal, limon, ananas, fıstık, ne Batavia’nın ne
de adaların o kötü kahvesi karışmamış halis Moka kahvesi ikram ettiler.
Candide, Türk’e: “Çok geniş, çok bereketli bir toprağınız olmalı.” dedi.
Türk: “Yalnızca yirmi dönümlük bir yerim var.” diye yanıtladı. “Burasını
çocuklarımla birlikte eker biçerim; bu iş, üç büyük kötülük olan can sıkın-
tısını, ahlaksızlığı ve yoksulluğu bizden uzak tutar.” Görsel 4.5: Voltaire
Candide çiftliğine dönerken Türk’ün söyledikleri üzerine derin derin dü-
şündü. Pangloss’la Martin’e: “Bana bu iyi yürekli yaşlı adamın, birlikte yemek yediğimiz altı kralın hayatına
değişilmeyecek bir hayatı var gibi geliyor.” dedi. Pangloss: “Filozofların sözlerine bakılırsa büyük mevkiler
çok tehlikelidir.” (…) “İmparator IV. Henri’nin nasıl mahvolduklarını bilirsiniz!” Candide: “Biliyorum.” dedi;
“Bahçemizi yeşertmek gerektiğini de biliyorum.”
(…)
Pangloss, ara sıra Candide’e: “Olası dünyaların en iyisinde bütün olaylar birbirine bağlıdır.” diyordu.
“Çünkü Matmazel Cunégonde’un aşkı uğruna güzel bir şatodan tekme yiyip kovulmasaydınız, engizisyonun
işkencesine uğramasaydınız, yaya olarak bütün Amerika’yı dolaşmasaydınız, kılıcınızı Baron’un vücuduna
saplamasaydınız, güzel Eldorado ülkesinden aldığınız bütün o koyunları yitirmeseydiniz şimdi burada tu-
runç reçeliyle fıstık yiyemezdiniz.” Candide de: “Bunlar güzel sözler ama bahçemizi yeşertmek gerek.” diye
yanıtlıyordu.
Voltaire, Candide

Sorular
1. Pratiği olmayan teorik tartışmaların aklın kullanılması açısından engel teşkil edip etmedi-
ğini metinde geçen iyimserlik düşüncesine göre cevaplayınız.
2. Yaşlı adamın hayat hakkında söylediği sözler Candide’yi hangi açıdan aydınlatmıştır?
3. “Bahçemizi yeşertelim.” sözünden ne anlıyorsunuz?
4. Felsefi bir problemin edebî bir anlatımla verilmesi hakkında ne düşünüyorsunuz? Böyle bir
eser okudunuz mu? Değerlendiriniz.

109