Page 32 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Varis, hareketsiz yaşam tarzı ve genetik yatkınlık sonucunda toplarda-
mar içindeki kapakçıkların bozulmasıyla oluşan bir damar hastalığıdır.
Çoğunlukla gebelikte ve uzun süre ayakta durma sonucunda, alt ba-
cak toplardamarları içindeki yarım ay kapakçıklarında fazla basıncın
etkisiyle bozulma meydana gelir. Bu basınç, ödeme neden olur. Ödem,
besin maddelerinin kas ve deri hücrelerine difüzyonunu önlediği için
kas ağrıları ve kaslarda zayıflama ortaya çıkar. Deri altında balon şek-
linde toplardamar şişlikleri gözlenir. Bacakların en az kalp seviyesine
yükseltilmesi, bandajla sıkıca sarılması ve varis çorabı giyilmesi, varis
ve ödem oluşumunu önleyebilir (Görsel 1.91).
Deforme olmuş Sağlıklı
toplardamar toplardamar

(a) (b)

Görsel 1.91: Varis oluşmuş bacak (a) ile sağlıklı bacakta (b) toplardamar durumları
Bilgi Notu Şehir hayatı, gelecek kaygısı, sağlıksız beslenme alışkanlıkları gibi se-
Hipertansiyon: Hipertansiyon kan beplerle artık her yaşta görülen bir diğer hastalık da hipertansiyondur.
basıncının normal seviyenin üstünde Hipertansiyon heyecan, korku gibi durumlar, genetik yatkınlık, gebelik
olması durumudur. Yetişkinlerde, sis- dönemi ve böbrek fonksiyonlarındaki bozulmalar gibi sebeplere bağlı
tolik basıncın 140 mm Hg; diastolik olarak ortaya çıkabilir. Kalp krizi, inme (felç) gibi sağlık sorunlarına ze-
basıncın 90 mm Hg üzerinde olması
yüksek tansiyon olarak tanımlanır. min hazırlar. Yeterli ve dengeli beslenme, düzenli egzersiz yapma ve
ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabilir.

Kangren; vücudun herhangi bir bölgesini besleyen atardamarın, o
bölgeye kan getirememesi sonucu besin ve oksijensiz kalan bölgenin
fonksiyonlarını yitirmesidir.

Sigara ve alkol kullanımı, düzensiz beslenme, hareketsiz yaşam tarzı,
aşırı stres ve yorgunluk, kemik kırıklarının neden olduğu doku zedelen-
meleri dolaşım bozukluklarına neden olur.

Yüksek tansiyon, koroner damar rahatsızlıkları, kalp krizi, kangren gibi
dolaşım sistemi rahatsızlıklarından korunmak, tedavilerini kolaylaştırıp
maliyetini azaltmak ve yaşam kalitesini yükseltmek için sağlıklı dola-
şım sistemine ihtiyaç vardır. Bunun için kan basıncı, kan şekeri ve
kandaki kolesterol seviyeleri düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bireyin
günlük beslenmesinde bitkisel gıda çeşitleri artırılıp hayvansal gıdalar
azaltılmalıdır. Uzun süre soğukta kalmak da damar çeperlerini zedele-
yerek kangrenleşmeye neden olduğundan dondurucu soğuklarda ge-
rekli önlemler alınmalıdır. Soğuk hava, kalp krizi gibi diğer bazı dolaşım
sistemi rahatsızlıklarını da tetiklemektedir. Tüm bu sağlık sorunlarına
karşı düzenli egzersiz, yeterli ve dengeli beslenme, stresten uzak ya-
şam ortamı sağlanması koruyucu önlemlerdendir.

154