Page 27 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 4 Dolaşım Sistemi

Kök hücre veren veya kemik iliğinden bağış yapan bireye donör denir.
Bu uygulamalarda kök hücre veren veya kemik iliğinden bağış yapan
birey, herhangi bir zarar görmemekte diğer taraftan bir insanın haya-
tını kurtarma şansı elde etmektedir. Bu tedavinin uygulanabilmesi için
kritik nokta, hastaya uygun dokuyu taşıyan bireylerin kim olabileceği
konusundaki bilinmezliktir. Doku uygunluğu en fazla yakın akrabalar
arasında olsa da pek çok durumda yakın akrabalarda bulunamayan
doku bir başka ülkeden bir bireyde de bulunabilmektedir.

Yabancı bir ülkeden alınacak kök hücre veya kemik iliğinin hastaya
ulaştırılması hem zaman alması hem de yüksek ücretlere mal olması
nedeniyle hastanın yaşamını riske atmaktadır.

Ülkemizde Sağlık Bakanlığı ve Türk Kızılayı iş birliğinde, 1 Nisan
2015’te “Hayattayken Hayat Kurtarın” sloganıyla yola çıkan TÜRKÖK
(Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi) kurulmuştur. Kemik iliği
veya kök hücre bekleyen pek çok hastanın doku uygunluğu birkaç
gün içerisinde belirlenmektedir. Bu kuruluş sayesinde maliyet ve za-
man olarak yüksek verim sağlanmaktadır.

Burada en önemli sorun ülkemizde gönüllü kemik iliği ve kök hücre
bağışçısı sayısının ihtiyacı karşılamamasıdır. Uygun doku bulunama-
yan hastalara özellikle çocuklara, hayattayken hayat verebilmek için
gönüllü bağışçı sayısı arttırılmalıdır.

Dünyanın pek çok yerinde kök hücre ve kemik iliğine ihtiyaç duyan
hasta ve çocuk bulunmaktadır. Buna karşılık doku uygunluğu olan
bireyi bulmak samanlıkta iğne aramaktan farksızdır. Bu yüzden birey
olarak bu konunun farkında olmak, hasta bireyle veya yakınıyla empati
kurmak, bilinçli davranmak önemlidir.

Yaptığımız kemik iliği veya kök hücre bağışının, ülkemizde hatta dün-
yanın başka bir köşesinde birilerinin hayatını kurtardığını bilerek fayda-
lı, huzurlu ve mutlu bir birey olabiliriz. Bize bahşedilen hayatın, sağlığın
verdiği huzuru başkalarıyla paylaşarak çoğaltabiliriz.

1.4.2. Lenf Dolaşımı
Bilgi Notu
Vücudumuzda kan dolaşımı dışında ikinci bir dolaşım sistemi olan lenf Lenf: Lenf damarları içerisinde dola-
dolaşımı vardır (Görsel 1.88). şan, kan plazması ve lenf proteinlerin-
den oluşan dolaşım sıvısına lenf denir.
Lenf dolaşımı, kılcal kan damarlarına geçememiş fazla doku sıvısının
ve hücreler arası boşluğa sızan az miktardaki proteinlerin kan dolaşı-
mına geri döndürülmesini sağlar. Lenf dolaşımı, bu maddelerin, kan
toplardamarlarına doğru hareketini sağlayan alternatif bir yol oluşturur.
Kılcal damarların atardamara yakın olan uçlarından doku hücreleri ara-
sına süzülen sıvının büyük kısmı, toplardamara yakın olan uçlarından
geri emilir. Fakat bu sıvının onda biri, buradan geri emilemediği için
lenf kılcallarına alınarak kana geri döner. Lenf kılcal damarlarına difüz-
yonla geçen doku sıvısı, lenf sıvısı adını alır.

Lenf sıvısı, lenf damarları ve lenf düğümleri lenfatik sistemi oluştu-
rur. Lenfatik sistem; embriyoda kardiyovasküler sistemin gelişiminden
sonra yani hamileliğin 6. haftasının sonlarında gelişmeye başlar.

Lenfatik sistemin vücut için çok önemli işlevleri vardır.

149