Page 29 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 4 Dolaşım Sistemi

Hatırlatma Lenf damarları, sindirim sisteminden yağların emilmesine
yardımcı olur. Yağlar, ince bağırsaktan şilomikron hâlinde
emilerek lenf damarları aracılığıyla dolaşıma katılır. Lenf
dolaşımını doğru öğrenebilmek için “Sindirim Sistemi”nde
“Besinlerin Emilimi” konusunu gözden geçiriniz.

Lenf sisteminde atardamar bulunmaz, toplardamar ve kılcal damar-
lar bulunur. Lenf damarlarında akış hızı, kan damarlarındakinden
UYARI ! daha yavaştır. Lenf sıvısının akışı yürüme ve masaj ile artar. Bunun
yanı sıra dinlenme durumunda lenf akımı yavaşlar.

Lenf kılcal damarları, uçları kapalı tüp şeklinde damarlardır. Dokular
arasına yayılmıştır. Geçirgenlikleri, kan kılcallarından daha yüksektir.
Lenf kılcalları, lenf toplardamarlarına açılır. Lenf damarlarının birleşme-
siyle göğüs lenf kanalı ve sağ lenf kanalı adı verilen iki büyük lenf
damarı oluşur. Vücudun alt bölgesinden gelen, sol koldan, başın ve
göğsün sol yarısından toplanan lenf; göğüs lenf kanalı aracılığıyla sol
köprücük kemiği altındaki toplardamara taşınır. Başın ve göğsün sağ
yarısı ve sağ kolda toplanan lenf ise sağ lenf kanalı ile sağ köprücük
kemiği altındaki toplardamara taşınır. Bunlar üst ana toplardamarda
buluşarak kalbe dökülür. Böylece dokular arasında kalan sıvının tekrar
dolaşıma dönmesi sağlanır.

1.4.2.2. Lenf Düğümleri

Lenf damarlarının yolları üzerinde bulunan, özel hücre kümelerinin
oluşturduğu yapılar, lenf düğümleri olarak adlandırılır. Lenf düğümleri,
lenf damarları boyunca vücutta dağınık olarak yerleşmiştir. En çok bo-
yunda, koltuk altında, kasıkta ve büyük damarların etrafında kümeler
hâlinde bulunan yapılardır. Lenf düğümlerinin yan yana gelmesiyle lenf
bezleri oluşur. Bunlar: bademcikler, timüs bezi, koltuk altı bezleri
ve peke sarnıcıdır. Dalak da lenf düğümlerine benzer. Bademcikler
en büyük lenf bezleridir. Lenf düğümlerinde; lenf sıvısı süzülüp temiz-
lenir, lenf sıvısındaki toksinler ve hücre artıkları nötrleştirilir, bakteri ve
virüslere saldıran lenfositler üretilir ve depolanır. Lenfosit üretimi ve de-
polanması, bu organları vücut savunmasında önemli hâle getirmiştir.
Enfeksiyonlu hastalıklarda, lenf düğümlerinin içindeki akyuvar üretim
hızı artar. Bu durum lenf düğümlerinin şişmesine sebep olur. Doktorun
muayene sırasında; boyunda, koltuk altında, kasıklardaki lenf düğüm-
lerinin şişip şişmediğini kontrol etmesinin neden budur.
UYARI ! Karaciğerin lenf akımı çok yüksektir. Vücut dinlenme hâlindeyken

vücutta oluşan lenfin yaklaşık olarak yarısı karaciğer kaynaklıdır.

1.4.2.3. Lenf-Kan Dolaşımı İlişkisi

Lenf sistemi sayesinde lenf sıvısı, dolaşım sisteminin büyük toplarda-
marlarına boşaltılır. Lenf ve dolaşım sistemlerinin bu şekilde birleşmesi
ince bağırsaklardan emilen yağların, az miktarda proteinlerin ve fazla
doku sıvısının kana aktarılmasında işlev görür.

Vücudun bacaklar, bağırsaklar gibi aşağı kısımlarından toplanan lenf,
lenf kılcalları ile lenf toplardamarlarına aktarılır. Buradan peke sarnı-
cına geçer. Ardından göğüs lenf kanalı aracılığı ile sol köprücük altı
toplardamara aktarılır. Buradan da üst ana toplardamara dökülür.

151