Page 40 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite
P. 40
Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf
Lizis yardımıyla yabancı hücrenin duvarında açılan deliklerden, yaban-
cı hücre su alarak şişer. Şişen yabancı hücre patlayarak yok olur. Hüc-
re içine giren antijenlere T lenfositleri müdahale eder. T lenfositlerinin
hücre içindeki yabancı moleküllere karşı oluşturduğu bağışıklık hücre-
sel bağışıklık adını alır (Görsel 1.93).
Antijen, T lenfositin üzerindeki antijen reseptörlerine bağlanınca T len-
fosit aktifleşir. Aktive edilmiş T lenfosit, çoğalarak aynı antijene özgü
reseptörler taşıyan hücre klonlarını oluşturur. T lenfosit klonundaki
bazı hücreler, yardımcı T hücreleri ve katil T hücrelerini oluşturur. Diğer
hücreler ise uzun ömürlü hafıza hücrelerini oluşturur. Yabancı mole-
kül, konak hücreye girip hücreyi enfekte ettiği zaman T lenfositleri, ya-
Araştıralım-Paylaşalım
Bazı aşıların zaman içerisinde de- bancı proteinleri tanımaya başlar. Konak hücrenin enzimleri yardımıyla
ğişmesinin nedenlerini araştırınız. yabancı protein (antijen) küçük peptitlere parçalanır. Çevreye yayılan
Sınıfınızla paylaşınız. bu parçaları yok etmek için B lenfositleri antikor üretir. Böylece anti-
jenlerin çevre dokulara yayılması önlenir.
Antijenle ilk karşılaşma
Humoral Hücresel
bağışıklık bağışıklık
Vücutta serbest Hücre içine girmiş
dolaşan antijenler antijenler
Aktivasyon Aktivasyon
B hücresi Yardımcı
T hücresi
uyarır Katil T hücreleri Baskılayıcı
Çoğalma Çoğalma Çoğalma T hücresi
Plazma Hafıza Yardımcı Hafıza katil Uyarılmış katil T
hücreleri B hücreleri T hücreleri T hücreleri hücreleri
Görsel 1.93: Humoral ve hücresel bağışıklık hücreleri
Bir antijenle daha önce karşılaşmış olma, vücutta bağışıklık sisteminin
tepki verme hızını ve süresini değiştirir. Antijen vücuda ilk girdiğinde,
kanda lenfosit klonundaki plazma hücrelerinin oluşturduğu antikor olu-
şana kadar yaklaşık bir haftalık süre geçer. Antikor seviyesi bir miktar
artıp azalır. Bu birincil bağışıklık cevabı olarak adlandırılır (Grafik 1.5).
Aynı antijen tekrar vücuda girdiğinde bellek (hafıza) hücreleri daha kısa
zamanda plazma hücrelerini oluşturur. Böylelikle daha hızlı, etkili ve
uzun süreli antikor üretimi sağlanır. Buna ikincil bağışıklık cevabı adı
verilir. İkincil bağışıklık cevabı, antijenle karşılaşmadan sonra üretilen
B ve T lenfositlerinin birikimine dayanır. Bunların yaşam süresi uzun
olduğu için onlarca yıl sürecek bağışıklık hafızasının temelini oluşturur.
İkincil bağışıklık cevap sayesinde kişi hastalanmadan antijenden
162
