Page 10 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 1. Ünite

1. Genden Proteine Genden Proteine 1.
Ünite Ünite

• Özgül bir polipeptit zincirini kodlayan DNA dizisinden meydana gelmiş kalıtsal bilgiyi taşıyan birime gen denir
(Görsel 1.17).
gen 1 gen 2

DNA
Görsel 1.17: DNA üzerindeki genler

• 1947 yılında Erwin Chargaff (Örvin Çargaf); DNA üzerine yaptığı çalışmalarda adenin ile timin, guanin ile sitozin
sayılarının birbirine eşit olduğunu belirlemiştir. Adenin bazına karşılık timin bazı, guanin bazına karşılık sitozin
bazının geldiği kuralını ortaya koymuştur. DNA ipliklerinden herhangi birinde meydana gelebilecek anormallik,
bazların DNA’da karşılıklı sıralanışı kuralından hareketle onarılabilir.
A/T=1 ve G/S=1 A+G/T+S=1

• Üst üste gelen nükleotitlerden birinin şekeri ile diğerinin fosfatı arasında oluşan fosfoester bağı nükleotitleri bir-
birine bağlar. DNA’yı oluşturan ipliklerden birinin en uçta bulunan nükleotidinde deoksiriboz şekerinin beşinci
karbonuna fosfat bağlıdır. Bu uç 5' olarak adlandırılır. Aynı ipliğin diğer ucundaki şekerin üçüncü karbonuna hid-

roksil (OH ) grubu bağlıdır. Bu uç da 3' olarak adlandırılır. Bu ipliğin karşısındaki iplikte fosfat ve hidroksilin
-

yerleri terstir. Bu DNA ipliği 3' ucundan 5' ucuna doğrudur. DNA iplikleri birbirine antiparaleldir (Görsel 1.18).

3' ucu
Tı̇mı̇n OH
Adenin 2 3
1 4 Fosfoester
5' ucu O - O bağı
O NH 2 N O 5
P N
O - O N HN O O -
5 O N CH 3 O P O
4 1 N O 2 3
3 2 1 4
O NH O N
O P 2 O 5
O - O N HN N O O -
O N P O
5 N O
4 1 O H N 2 3
2
Fosfat 3 2 CH 1 4
deoksiriboz O O 3 O H N N O 5
2
omurga P
O - O NH N N O O -
5 O N N P O
4 1 O O
3 2 H N 2 3
O 2 1 4
O O
P N O 5 5' ucu
O - O NH N N O O -

5 O N O P O
4 1 N NH 2 O -
3 2 Sitozin
OH Guanin
3' ucu

Görsel 1.18: DNA’nın çift iplikli yapısı

22