Page 24 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 1. Ünite

1. Genden Proteine Genden Proteine 1.
Ünite Ünite

Protein sentezi sonucu üretilen polipeptit, hücre yapısında ve hücre faaliyetlerinde kullanılır (Görsel 1.45).

Yapısal protein
Transkripsiyon Translasyon
DNA RNA POLİPEPTİT

İşlevsel protein

Görsel 1.45: Protein sentezi basamakları

SIRA SİZDE

Canlılardaki polipeptitlerin farklılıklarının sebebi nedir? Polipeptit sen tezleyen bir ge-
nin mutasyona uğramasının sonuçları neler olabilir? Yazınız.

.........................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

Bir protein çeşidinden çok sayıda üretilmesi gerektiğinde aynı mRNA üzerine çok sayıda ribozomun bağlanması
ile oluşan yapıya polizom denir. Polizom, bir protein çeşidinden aynı anda çok sayıda üretilmesini sağlar.

ARAŞTIRINIZ

Resim, video, animasyon vb. görsel materyallerden yararlanarak protein sentezi mekanizmasını anlatan bir
sunum hazırlayınız.

2.3. Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji
İnsanların bilinmeyene olan merakı, çok sayıda buluşun gerçekleşmesini ve bilimsel yöntemlerin geliştirilmesini
sağlamıştır. Mikroskobun keşfi, çoğu gelişmenin temelini oluşturmuştur. Bilim insanları önce hücreyi, sonra hücre
çekirdeğini tanımlayarak DNA’nın yapısını araştırmıştır. Bu çalışmalarla insan genomu ve birçok organizmaya ait
genom dizilimleri belirlenebilmiştir. Bu bilgiler, genetik mühendisliği ve biyoteknoloji çalışmalarını bugünkü noktaya
getirmiştir (Görsel 1.46). Genetik mühendisliği, canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirilerek onlara yeni işlevler
kazandırılmasına yönelik araştırmalar yapan bilim dalıdır.
Genetik mühendisliği genlerin izolasyonu, çoğaltılması, nükleotit dizilişlerinin belirlenmesi gibi çalışmalarla uğ-
raşır. Bu çalışmalarla canlıların genetik yapısını değiştirerek onlara farklı özellikler kazandırır.
Biyoteknoloji ise canlı organizmaları ve bileşenlerini kullanarak doğal yollarla elde edilemeyen ya da yeteri kadar
üretilemeyen maddeleri elde etmek için kullanılan teknolojilerin tümüdür. Biyoteknolojik çalışmalarda temel bilimler
ve mühendislik ilkeleri, canlı sistemlere uygulanarak en kısa sürede istenilen ürünlerin elde edilmesi amaçlanır. Prote-
in, antibiyotik, hormon, antikor vb. maddelerin üretimi, yeni özelliklere sahip sebze ve meyvelerin üretimi, tıbbî bitki
ve çiftlik hayvanı üretimi, yapay organ ve doku üretimi, atıkların yeniden kullanılabilir hâle getirilmesi bu çalışmalara
örnek olarak verilebilir.

36