Page 25 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 1. Ünite

1. Genden Proteine Genden Proteine 1.
Ünite Ünite

Görsel 1.46: Genetik mühendisliği çalışmaları

Genetik mühendisliği, DNA üzerinde yapılan değişikliklerle ilgilenirken biyoteknoloji, genetik mühendisliği yön-
temlerini kullanarak ürün elde edilmesi ile uğraşır. Örneğin insanda büyüme hormonu üreten geni izole edip, bakteri-
lere aktararak rekombinant DNA’ya sahip bakteri üretmek genetik mühendisliğinin çalışma alanıdır. Bu bakterilerden
çok miktarda büyüme hormonunun ekonomik bir şekilde üretilmesi ise biyoteknolojinin çalışma alanıdır.
Biyoteknoloji uygulamaları çok eskiye dayanmaktadır. Binlerce yıldır
mikroorganizmalar kullanılarak ekmek, yoğurt, peynir vb. gıdalar üre-
tilmiştir. Geleneksel ıslah çalışmalarıyla farklı özelliklere sahip canlılar
seçilip eşleştirilerek istenen özellikte bitki ve hayvanlar üretilmeye çalı-
şılmıştır. Geleneksel ıslah çalışmalarının bazı yetersizlikleri, genetik mü-
hendisliğinin kullanıldığı modern ıslah yöntemleri ile aşılmıştır.
Modern ıslah yöntemlerine; melezleme, yapay döllenme, poliploidi ör-
nek olarak verilebilir. Melezleme, istenilen özelliklerin yavru bireyde sağ-
lanabilmesi için genotipleri farklı iki bireyin çaprazlanmasıdır. Melezleme,
tür içinde olabileceği gibi farklı türler arasında da olabilir. Besin değeri
yüksek domates ırklarının seçilmesi ile kumato (siyah/kahverengi domates)
(Görsel 1.47) elde edilmesi, farklı ırklarının seçilmesi ile çekirdeksiz patlıcan
üretilmesi vb. uygulamalar melezlemeye örnek verilebilir. İstenilen özellikle-
re sahip sperm ve yumurtaların yapay olarak birleştirilmesi yöntemine yapay
döllenme denir. Hücrelerdeki kromozom sayısının 2 kromozom takımından
daha fazla olmasına poliploidi denir. Poliploidi, bitkiler âleminde daha yay-
gındır. Hayvanlar âleminde çok ender rastlanır. Poliploit bitkiler daha büyük
çiçek ve meyvelere sahip oldukları için ticari öneme sahiptir. Poliploidi yön- Görsel 1.47: Kumato
temi patates, elma, muz, karpuz vb. bitkilere sıkça uygulanmaktadır.

Tartışınız

Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji arasındaki farklar ve bunların canlı yaşamına olan katkıları ile ilgili
bir sunum hazırlayarak sınıftaki arkadaşlarınızla tartışınız.

37