Page 30 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 1. Ünite

1. Genden Proteine Genden Proteine 1.
Ünite Ünite

Farklı DNA örneklerinin agoroz jel elektroforez yöntemiyle elde edilmiş görüntüleri Görsel 1.54, 1.55, 1.56’da
verilmiştir. Bu görüntülerden hareketle DNA parçaları üzerinde bulunan bazların yeri, miktarı ve hatta DNA’nın ağır-
lığıyla ilgili çalışmalar yapılabilir.
Agaroz jel elektroforez tekniği; çeşitli amaçlar için izole edilen DNA ve RNA’ların tanımlanabilmesi, temizliğinin
kontrolü, hangi formda olduğunun belirlenebilmesi, büyüklüğünün saptanabilmesi ve özellikle genetik mühendisliği
teknikleri ile DNA yapısında oluşturulan değişikliklerden sonra elde edilen yeni formların incelenmesi yönünden ge-
netik alanında önemli bir deneysel sistem oluşturmaktadır. Özellikle tıpta ve biyokimyada kandaki çeşitli protein ve
lipitlerin ayrılması, tanınması ve miktarlarının ölçülmesinde bu teknikten yararlanılabilir.

Görsel 1.54: DNA parmak izi Görsel 1.55: DNA parmak izi Görsel 1.56: DNA parmak izi
d) Kök Hücre
Kök hücreler; kendini yenileme özelliğine sahip olan, vücut içinde veya uygun şartlar sağlandığında
laboratuvar ortamında birçok hücre tipine dönüşebilen, farklılaşmamış hücrelerdir. Kök hücrelerin sı-
nırsız bölünebilme, kendini yenileyebilme, çeşitli organ ve dokulara dönüşebilme yetenekleri vardır. Bu
hücreler kan, kordon kanı, kemik iliği, embriyo vb. yapılardan elde edilir. Genel olarak 3 tip kök hücre
bulunur.
• Yetişkin Kök Hücreler
Yetişkin kök hücreler vücutta doku ve organlarda bulunan farklılaşmamış hücrelerdir. Her yaştaki insanda bulunan
bu hücreler, işlevselliği bozulan veya ölen hücrelerin yerini alabilir. Kök hücreler; deri, kemik iliği ve yağ dokuda bol
miktarda bulunur.
• Kordon Kanından Elde Edilen Kök Hücreler
Doğum sırasında göbek kordonundan elde edilen kök hücreler, kordon kan bankalarında saklanır. Özellikle akraba
ve gen benzerliği olan hastalarda kök hücre tedavisinde kullanılır.
• Embriyonik Kök Hücreler
Embriyonik kök hücreler, embriyonun erken evrelerinde elde edilir. Bu kök hücreleri kültür ortamında yetiştirmek
daha kolaydır. Daha hızlı çoğalma ve daha fazla hücre tipine dönüşebilme yetenekleri vardır (Görsel 1.57).

Embriyonik kök hücre
Kas
hücreleri Bağırsak hücreleri

Karaciğer hücreleri
Kan hücreleri

Sinir hücresi Kalp kası hücreleri

Görsel 1.57: Embriyonik kök hücresinin dönüşebileceği bazı hücre örnekleri

42