Page 32 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 1. Ünite

1. Genden Proteine Genden Proteine 1.
Ünite Ünite

ARAŞTIRINIZ

Rekombinant DNA teknolojisi sayesinde günümüzde hayati öneme sahip birçok ilaç ve aşı üretilmektedir. Siz de
bu teknolojiden yararlanılarak üretilen bir aşı ya da ilacın klonlama aşamalarını araştırınız.

SIRA SİZDE

Hemofili hastası olan bir insanda “pıhtılaşma faktörü” adı verilen proteinler eksiktir.
Hemofili hastasına ait DNA, rekombinant DNA tekniğinde kullanılırsa bakteride pıhtı-
laşma faktörü üretimi gerçekleşir mi? Açıklayınız.

.........................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

2.5. Sentetik Biyoloji
Sentetik biyoloji, mühendislik ilkelerinin biyolojiye uygulanması yöntemiyle doğada var olmayan tamamen yeni
biyolojik sistemler ve bileşenler tasarlanmasıdır. Yeni genetik devreleri, biyolojik aletleri tasarlayarak ya da mevcut
biyolojik sistemleri yeniden programlayarak enzimatik süreçleri hızlandırmak, yeni ilaç ve aşılar geliştirmek, biyo-
kimyasal ürünleri daha verimli üretmek gibi çeşitli amaçlar için kullanılan bir teknolojidir. Sentetik biyoloji; sentetik
DNA, sentetik genetik tepkime zincirleri, yapay nükleotitler, yapay amino asitler, özel dizayn proteinler, biyosensör-
ler ve özel materyaller üretmeyi hedeflemektedir. Ayrıca sentetik biyoloji uygulamaları ile bakterilere, mantarlara ve
hayvanlara; insan proteinleri, hormon, örümcek ağı, biyoyakıt (biyodizel) ve antibiyotik ürettirilmesi sağlanabilir.
Model organizmalara, insan doku ve organları ürettirme çalışmaları da yapılmaktadır.

2.6. Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Uygulamalarının İnsan Hayatına Etkisi
Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamaları insanların hayatını sosyo-ekonomik ve kültürel
anlamda etkilemektedir. Kalıtsal ve diğer hastalıkların teşhis ve tedavi edilmesinde, ilaç endüstrisinde,
adli tıp kanıtları ile suçluların tespit edilmesinde, babalık davaları vb. sorunların çözülmesinde genetik
mühendisliği ve biyoteknolojiden yararlanılmaktadır. Bazı mikroorganizmaların kimyasal maddeleri
dönüştürebilme yetenekleri vardır. Mikroorganizmaların bu özelliklerinden yararlanarak çevre kirliliğinin giderilmesi
ve çevre sorunlarının çözülmesi sağlanmaktadır. Mineral elde edilmesinde, madencilikte, zehirli atıkların temizlen-
mesi vb. alanlarda da bakterilerden yararlanılmaktadır. Transgenik (GDO) bitki ve hayvanların geliştirilmesi tarımsal
üretimi ve besin kalitesini artırmıştır. Yapılan bu çalışmalar insanların sosyal yaşantılarını, ekonomik ve kültürel du-
rumlarını etkileyerek biyoloji biliminin gelişmesini sağlamaktadır.
Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamaları sağlık, çevre, tarım ve hayvancılık, endüstri gibi alanlara
katkı sağlamaktadır.

2.6.1. Sağlık Alanındaki Uygulamalar
Yapay doku ve organ üretimi, aşı, antibiyotik, insülin, interferon, kanser tedavisi, gen terapisi vb. çalışmalar bu
alanda yer almaktadır.

44