Page 34 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 1. Ünite

1. Genden Proteine Genden Proteine 1.
Ünite Ünite

rak sağlam olanları ile yer değiştirilir. Gen terapisinin amacı, hastalığa yol açan eksik ya da kusurlu genlerin yerine
bu genlerin sağlıklı kopyalarının hücreye aktarılmasıdır. Kalp damar hastalıkları, kanser, Parkinson, Alzheimer vb.
hastalıklar gen terapisi çalışmalarıyla tedavi edilmeye çalışılmaktadır. Vücut hücrelerindeki gen tedavisinin sürekli-
lik arz edebilmesi için hastanın normal alel gen eklenen hücrelerinin hayatı boyunca çoğalabilmesi gerekmektedir.
Buna kemik iliği hücreleri örnek verilebilir (Görsel 1.62). Bazı kemik iliği hücreleri hastadan alınır ve bu hücrelere
bir virüs aracılığı ile normal alel eklenir. Bu hücreler hastaya tekrar geri verilir. Eğer bu işlemde başarı sağlanırsa bu
hücreler hastanın yaşamı boyunca çoğalacak ve eksik enzimi üreterek hastanın sağlığına kavuşmasını sağlayacaktır.

Klonlanmış
gen

1. Normal alel RNA’sı, RNA virüsüne yerleştirilir.

Viral RNA

2. Hastadan uzaklaştırıldıktan sonra kültüre alınmış
olan kemik iliği hücreleri, RNA virüsü ile enfekte edilir.
RNA virüsü

3. Normal aleli taşıyan viral DNA, kromozoma yerleştirilir.

Hastadan alınan
kemik iliği hücresi

4. Genetiği değiştirilmiş hücreler hastaya enjekte edilir.

Görsel 1.62: Tek bir bozuk genden dolayı yaşam için gerekli bir enzimi üretemeyen
kemik iliği hücreleri üzerinde uygulanan gen terapisi yöntemi

Kanser Tedavisi
Kanser tedavisinde kemoterapi (ilaç), radyoterapi (ışın), cerrahi işlem (ameliyat) gibi yöntemler kullanılmaktadır.
Son yıllarda bilim insanları, kanser tedavisinde gen terapisi yöntemi üzerinde çalışmalar yapmaktadırlar. Bağışıklık
sistemi hücrelerinin gen terapisi yöntemiyle kanserle mücadele eden hücrelere dönüştürülmesine çalışılmaktadır.
Böylece kan kanseri, akciğer kanseri, prostat kanseri ve cilt kanserleri gibi pek çok değişik kanser türünün tedavisi
hedeflenmektedir. Kanser hastalarında doğru ilaç ve dozajı belirlemek için yapılan gen bazlı araştırmalar oldukça
önem kazanmaya başlamıştır.
Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamaları ile elde edilen aşılar, bazı kanser türlerinin tedavisinde kulla-
nılmaktadır. Örneğin rahim ağzı kanserinin oluşumunu engellemek için aşı uygulamaları yapılmaktadır. Ayrıca kök
hücre yöntemi de kanser tedavisinde kullanılabilmektedir.
Genetik danışmanlık; kalıtsal bir hastalık taşıyan veya taşıma riski bulunan kişilere ve bu kişilerin akrabalarına
hastalığın seyri, tedavi yöntemleri, tekrarlama riskleri ve çözüm yollarıyla ilgili bilgiler verilmesini sağlar. Genetik
danışmanlık hizmetleri, tıbbi genetik konusunda uzman kişiler tarafından verilir. Ailenin soy ağacı çıkarılarak varsa
kalıtsal hastalıklarının incelenmesi ve genetik testlerin yapılması genetik danışmanlık sürecinde kullanılan uygulama-
lardandır. Özellikle 35 yaş üstü hamileler, akraba evliliği yapan çiftler, ailesinde kalıtsal hastalıklar görülen bireyler,
riskli gebeler ve genetik risklerini belirlemek isteyen bireyler genetik danışmanlık hizmetlerinden yararlanmalıdır.

46