Page 25 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

Fotoperiyodizm
Bitkilerin gün uzunluğuna bağlı olarak gösterdikleri biyolojik cevaba foto-
periyodizm denir. Bitkilerin bir gün boyunca ışık ya da karanlıkta kalma sü-
resine fotoperiyot denir. Fotoperiyot, bitkilerde büyüme, gelişme, çiçeklenme,
yaprakların dökülmesi ve durgunluk döneminin başlaması gibi fizyolojik olay-
ları etkilemektedir. Tomurcuklar çiçekleri oluşturur ancak fotoperiyodu yaprak-
lar saptar. Çiçeklenme için gerekli fotoperiyot sağlandığında, yaprakların çiçek
oluşturmaları için tomurcuklara bir sinyal göndermeleri gerekir. Yaprakların
tümü koparılırsa bitki fotoperiyoda karşı körleşir. Görsel 3.49: Süsen
Işık alma süresine göre bitkiler üç ana grupta incelenir.

a) Uzun Gün Bitkileri: Gündüzün geceye oranla daha uzun olduğu günlerde
genellikle ilkbaharda ve yazın çiçeklenen bitkilerdir.
• Bu bitkilerin çiçeklenebilmesi için 12-14 saat ışık alma süresine ihtiyaç
vardır.
• Ekvator’dan uzak bölgelerde yaşayan bitkiler genellikle uzun gün bitkile-
ridir.
• Ülkemizdeki bitkiler genellikle uzun gün bitkisidir. Görsel 3.50: Sütleğen
• Örneğin ıspanak, gün uzunluğu 14 saat ya da daha fazla olunca çiçekle-
nir. Turp, marul, yonca, süsen, arpa, buğday uzun gün bitkilerine örnektir
(Görsel 3.49).

b) Kısa Gün Bitkileri: Gecenin gündüzden daha uzun olduğu günlerde çiçek
açıp gelişen bitkilerdir. Kışa doğru çiçek açarlar. Çilek, sütleğen, soya fasulye-
si, patates, kasımpatı kısa gün bitkilerine örnektir (Görsel 3.50).
Görsel 3.51: Karahindiba
c) Nötr Gün Bitkileri: Gün uzunluğundan etkilenmeyen bitkilerdir. Nötr gün
bitkileri, fotoperiyottan etkilenmez. Bu nedenle bu bitkiler uzun gün ve kısa gün bitkilerinden daha avantajlıdır. Pa-
muk, ayçiçeği, pirinç, domates ve karahindiba nötr gün bitkilerine örnektir (Görsel 3.51).
Günümüzde ise bitkinin çiçeklenmesini etkileyen faktörün gün uzunluğu değil gece uzunluğu olduğu tespit edil-
miştir. Bundan dolayı bu bitkilerin kısa gece bitkileri, uzun gece bitkileri biçiminde isimlendirilmesi daha doğrudur.
(Görsel 3.52).

Kısa gece Uzun gece Kesintili uzun gece
24 saat 24 saat 24 saat
16 saat 8 saat 8 saat 16 saat 8 saat

Kısa gün bitkisi

Uzun gün bitkisi

Görsel 3.52: Uzun gün (süsen) ve kısa gün (çilek) bitkilerinde çiçeklenme

135