Page 30 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

Bitkiler bazı mantar veya bakteri türleri ile su ve minerallerin alımını kolaylaştırmak için mutualist bir birliktelik
kurar. Bitki kökleri, mantar hifleri ile mikoriza oluşumu gerçekleştirirken, bazı bakterilerle nodül oluşumunu ger-
çekleştirir (Görsel 3.55). Mikorizayı oluşturan mantar hifleri kökü dıştan sarar ve toprak içlerine uzanarak emilim
yüzeyini artırır. Mikoriza kök korteks hücreleri arasına yerleşir. Mantar kökte yüzey artışını sağlar. Bu durum bitkinin
su ve mineral alımını artırırken mantar hifleri bitkiden besin alarak faydalanır.

Merkezî Epidermis
silindir

Epidermis Endodermis
Temel doku

Mantar hücresi

Koful

Emici tüy

Mantar kılıf
Temel doku

Görsel 3.55: Bitki köklerinde mikoriza oluşumu

Azot elementi; bitkide nükleik asitlerin, amino asitle-
rin, ATP’nin ve vitaminlerin yapısına katılır. Bitkiler, hava-
nın serbest azotundan faydalanamaz. Azotu amonyum ve
nitrat bileşiklerinden karşılar. Bitki kökleri ve Rhizobium
(Rizobiyum) bakterileri arasında mutualist bir yaşam
vardır. Özellikle baklagil köklerinde oluşan yumrulara
nodül adı verilir (Görsel 3.56 ). Nodül içindeki Rhizo-
bium bakterileri, havanın serbest azotunu bitkinin kulla-
nabileceği nitrat’a (NO ) çevirir.
3
Bitki kök hücreleri ile mantarlar arasında oluşan mi-
korizada su ve minerallerin kolay emilimi sağlanırken
kök hücrelerinin bakterilerle birlikte oluşturduğu nodül-
ler ise özellikle azotun bitkiye alımını kolaylaştırır. Bu Görsel 3.56: Bitki köklerinde nodüller
sırada mantar ve bakteriler, bitkinin fotosentez ürünle-
rinden faydalanarak yaşamsal faaliyetlerini sürdürür.
Doğada yer alan elementlerin birçoğu, bitkilerin yapısına katılır. C, H ve O alımında bitkiler açısından herhangi bir
engel bulunmaz ve kolayca dış ortamdan alınabilir. Ancak alınması gereken diğer mineraller, toprakta mineral şeklin-
dedir ve suda çözünerek alınır. Bitkinin yapısında fazlaca bulunan ve alınması gereken elementlere makroelementler
denir. Azot, fosfor, potasyum, magnezyum, kükürt ve kalsiyum makroelementlere örnektir. Bu elementlerin yanı sıra
az miktarda da olsa alınması gereken elementler de vardır ki bunlara da mikroelementler denir.

140