Page 47 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 1.Ünite

Öneri
İnsan vücudu uyurken bile çalışmaya devam eder. Akşam yemeği ile sabah güne başlama arasında
yaklaşık 12 saatlik bir süre geçer. Kahvaltı yapılmadığında vücut daha önce depoladığı besin maddelerini
kullanmaya başlar ve bu nedenle hastalıklar karşısında direnci düşer. Sabah kahvaltı yapılmazsa bireyde
yorgunluk, baş ağrısı, dikkat dağınıklığı gibi sıkıntılar yaşanabilir. Kahvaltı yapmadan güne başlamak verimi
düşürür. Bu sorunları yaşamamak ve zinde olmak için güne kahvaltı ile başlamak gerekir.

Okuma Metni

TARHANANIN TÜRK BESLENME KÜLTÜRÜNDEKİ YERİ

Tarhana; buğday unu, buğday kırması ve irmiğin karışımı veya bunlardan biri kullanılarak yoğurt,
biber, tuz, soğan, domates ve aroma verici bitkisel maddelerle yoğrulan hamurun mayalandıktan sonra kuru-
tulması, öğütülmesi ve elenmesi ile elde edilir (Görsel 1.70). Tarhana içerdiği protein, vitamin ve mineraller
nedeni ile her yaş grubu için önemli bir besindir.
Türk damak zevkine uygun olması, kuru hâldeyken oldukça uzun süre saklanabilmesi, üretiminin ve
pişirmesinin kolay olması ve besin ögeleri açısından zengin olması gibi özellikleri dikkate alındığında bu ge-
leneksel besinimiz üzerinde daha fazla durmak gerekmektedir. Bir Türk atasözünde tarhananın bu özellikleri
vurgulanırcasına: “Çay iç damı dolaş, tarhana iç dağı dolaş.” denilmektedir (Görsel 1.71).

Görsel 1.70: Tarhananın yapılışı Görsel 1.71: Tarhana çorbası

Tarhananın mayalanması sırasında ortamdaki protein, karbonhidrat ve yağ gibi ögelerin bakteri kül-
türleri tarafından ön sindirime tabi tutulması; tarhananın daha kolay sindirilmesi ve daha besleyici özellik
kazanmasını sağlamaktadır.
Tarhananın glisemik indeksi tatlılara göre düşüktür. Glisemik indeks, besinlerin vücuda alındığında kan
şekerini yükseltme hızını ifade eden indekstir. Glisemik indeksi yüksek besinler, kan şekerini birden yükseltir-
ken glisemik indeksi düşük besinler, kan şekerini yavaş yükselterek özellikle şeker hastalığına karşı koruyucu
etki sağlar. Ayrıca tarhananın probiyotik özellikte olduğu düşünülmektedir. Probiyotikler; besinlerle belirli
miktarlarda alındığında bağırsak florasını dengeleyip insan sağlığını olumlu yönde etkileyen canlı mikro-
organizmalardır. Tarhana içerdiği lif ile kanın kolesterol seviyesinin dengede tutulmasına yardımcı olur ve
kolon kanseri riskini azaltır.

Ayşe Özfer Özçelik, Yahya Özdoğan Makalesi
Tarhananın Türk Beslenme Kültüründeki Yeri ve Önemi
(Düzenlenmiştir.)

59