Page 55 - Fen Lisesi Fizik 11 | 2.Ünite

2. ÜNİTE ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Lityum-iyon bataryanın yer aldığı bir elektrikli aracın bataryasına biçilebilecek en fazla ömür, yaklaşık 10
yıldır (Görsel 2.4). Süper kondansatörlerin genişleyen uygulama alanı sadece elektrikli araçlarla sınırlı
değildir. Örneğin iş hayatında ve günlük hayatta kullanılan cihazların önce birbirleriyle daha sonra otonom
olarak kullanıcıyla iletişime geçmesi mümkün hâle gelmiştir. Bu uygulama akıllı sistemlerin alt yapısını
oluşturmuştur. Süper kondansatörlerin sağladıkları bu imkânlarla kondansatörlerin gelecekte ihtiyaç duyu-
lan enerjiyi karşılayabilecek güçte olması beklenmektedir.

Görsel 2.4: Lityum-iyon bataryası

ARAŞTIRMA KÖŞESİ

Ayarlı, değişken ve sabit olmak üzere üç çeşit kondansatör bulunur. Bunun yanında kondansatör-
lerde kullanılan iletkenler, farklı geometrik şekillerde olabilir. Bu levhalar; düzlem, küresel ve silin-
dirik kondansatörler gibi isimlerle ifade edilir. Kondansatördeki şekil ve kapasite, enerji depolama
bakımından önem arz etmektedir.

Kondansatörlerin farklı geometrik şekillerini araştırıp elektrik enerjisini depolama özellikleri ba-
kımından pil olarak kullanılıp kullanılmayacağını tartışınız. Ayrıca enerjinin depolanmasının ülke
ekonomisine katkılarını göz önünde bulundurarak bir kondansatör tasarlayınız.

2.4. Manyetizma ve Elektromanyetik İndüklenme

En az biri yalıtkan olan iki cisim, birbirine sürtüldüğünde
elektriklenir. Benzer durum, bir mıknatısın aynı kutbuna aynı
yönde demir, nikel, kobalt gibi maddeler sürtüldüğünde bu
maddeleri mıknatıslandırdığı gözlemlenir. Buna yönelik çalış-
malar yapan Danimarkalı fizikçi Hans Christian Oersted (Hans
Kıristiyan Örsted), 1820’de bir iletken telden elektrik akımı geç-
tiğinde telin yakınında bulunan pusula iğnesinin hareket ettiğini
gözlemlemiştir. Bu olay ile birlikte doğal mıknatısların yanında
elektrik akımının da manyetik etki gösterdiği anlaşılmıştır.
Elektrik akımının manyetik etkisi, bugünkü elektrik motorlarının,
dinamo ve jeneratör gibi sistemlerin temel çalışma prensipleri-
nin temelini oluştur. Bu sistemlerin bulunduğu bazı elektrikli ev
eşyaları örnek olarak Görsel 2.5’te verilmiştir. Görsel 2.5: Bazı elektrikli ev eşyaları

263