Page 32 - Fen Lisesi Fizik 12 | 4. Ünite

4.

ÜNİTE 4.2. BÜYÜK PATLAMA VE EVRENİN OLUŞUMU
4.2. BÜYÜK PATLAMA VE EVRENİN OLUŞUMU

Büyük patlamayı destekleyen bulguların sayısının art-
ması ile insanoğlu büyük patlamayı kontrollü bir or-
tamda ve daha küçük bir ölçekte oluşturmak ve sonuç-
larını yeniden gözlemlemek için çalışmalar yapmıştır.
Bu amaçla İsviçre-Fransa sınırında bulunan CERN’de
(Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire-Avrupa
Nükleer Araştırma Konseyi) Büyük Hadron Çarpıştırıcı-
sı (LHC-Large Hadron Collider) ismi verilen bir parçacık
fiziği laboratuvarı inşa edilmiştir (Görsel 4.2.6). Yerin
100 m altında, en büyüğü 27 km uzunluğunda halka
şeklinde tüneller yapılarak LHC’de dev mıknatıslar
yardımıyla zıt yönlerde hızlandırılan proton demet- Görsel 4.2.6: CERN’de bulunan Büyük Hadron Çarpıştırı-
leri, ışık hızına yaklaştıkları anda çarpıştırılmakta- cısı’nın bir bölümü
dır (Görsel 4.2.6). Bu çarpışmalarda ulaşılan yüksek
enerjiyle beraber ortaya çıkan atom altı parçacıklar,
algıçlar (dedektörler) sayesinde tespit edilerek evre-
nin oluşum anına ışık tutulmaya çalışılmaktadır.

CERN’deki çarpıştırıcılarda protonların çarpışması,
süper iletken teknolojisi kullanılarak mutlak sıfırın
0
204 hemen üzerinde yaklaşık -271 C’de gerçekleşmekte-
dir ve saniyede yaklaşık 600 milyon çarpışma olmak-
tadır. CERN’de Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda Atlas,
Alice, CMS ve LHCB isimli dört adet algıç bulunmak-
tadır. Görsel 4.2.7’de Atlas algıcı gösterilmiştir.

Görsel 4.2.7: Atlas algıcı

Araştırma

CERN’de yapılan çalışmalar hakkında bilgi toplayarak bu çalışmaların büyük patlama ile bağlan-
tısını ortaya koyan sunumlar hazırlayınız. CERN’deki çalışmaların sadece fizik alanına değil tıp,
bilişim, eğitim, savunma sanayi ve mühendislik gibi alanlara yaptığı katkılara da sunumlarınızda
yer veriniz. Sunumda yer alan fikirlerinizi arkadaşlarınızla tartışınız.

BAKIŞ AÇISI

CERN’deki hızlandırıcıların halka şeklinde olmasının sebepleri nelerdir?