Page 35 - Fen Lisesi Fizik 12 | 4. Ünite

2.

4.2. BÜYÜK PATLAMA VE EVRENİN OLUŞUMU
4.2. BÜYÜK PATLAMA VE EVRENİN OLUŞUMU 4.2. BÜYÜK PATLAMA VE EVRENİN OLUŞUMU BÖLÜM

Kuarklar
Kuarklar, gruplar hâlinde var olabilir. Tek başına var olamaz. Kütleleri ve yükleri bulunan kuarklar, altı çeşit-
tir. Bunlar yukarı kuark (u), aşağı kuark (d), acayip kuark (s), tılsım kuark (c), alt kuark (b) ve tepe kuarktır
(t). 1. nesil kuarkların (u ve d) bir araya gelmesiyle oluşan hadronlar uzun ömürlüdür. İkinci nesildeki ku-
arkları (s ve c) içeren hadronlar ise kararsızdır. İkinci nesil kuarkların birleşmesiyle oluşan en uzun ömürlü
parçacık olan lamdanın ömrü saniyenin milyarda birinden azdır. 3. nesil kuarklar (b ve t) ise en kararsız
kuark neslidir.
Tıpkı elektron ve protonların elektrik yükleri olduğu
gibi kuarkların da renk yükleri vardır. Görsel 4.2.11’de
görüldüğü gibi bu renkler kırmızı, mavi ve yeşil ola-
rak tasvir edilir. Renk yükünün bilinen ışık renkleriyle
bir ilgisi yoktur. Bu yalnızca kuarkları sınıflandırmak
için bulunmuş bir çözümdür. Tıpkı elektrik yüklerinin Elektron
bir kuvvet oluşturması gibi renk yükleri de birbirine Nötron Proton
kuvvet uygular. Kuarkların tek başına bulunmaması-
nın sebebi de işte bu kuvvettir. Kuarklar ancak renk
toplamları nötr olacak şekilde (yani renk yükü ola-
mayacak şekilde) bir arada bulunabilir. Aşağı kuark Yukarı
Gluon kuark
Üç kuarktan oluşan parçacıklara baryon denir. Baryon
kelimesi Yunanca ağır anlamına gelen barustan gel- Görsel 4.2.11: Nötron ve protonların (baryonların) temel
mektedir. Baryonlar ağır parçacıklardır. Bu ailenin en yapı taşı kuarklar
hafif parçacığı protondur. Proton 2 tane u, 1 tane d
kuarkı olmak üzere 3 kuarktan oluşmaktadır. Nötronlar
da 2 tane d, 1 tane u kuarkı olmak üzere 3 kuarktan
oluşmaktadır. Parçacıkların yükünü kuarkları belirle- 207
mektedir. u kuarkı +2/3, d kuarkı -1/3 yüke sahiptir.

SORU 1 ÇÖZÜM

Kuark yüklerini kullanarak bir protonun yükünü Proton + yüklü bir parçacık olup 3 kuarktan oluşur.
hesaplayınız.

2
1
2 + - = = =+1
1 3
2 2+ -
3 3 3 3 3
UYGULAMA 1
ÇÖZÜM ALANI

Kuark yüklerini kullanarak bir nötronun yükünü
hesaplayınız.