Page 7 - Fen Lisesi Kimya 10 | 2. Ünite

KARIŞIMLAR

İyonik bileşikler ile apolar moleküller aralarında iyon-indüklenmiş di-
pol etkileşimi oluşur. Örneğin KCl iyonik bileşiğinin apolar molekül olan
CCl ’deki çözünme sürecinde iyon-indüklenmiş dipol etkileşimleri oluşur.
4
İyon-indüklenmiş dipol çok zayıf etkileşim olduğu için iyonik bileşiğin apo-
lar moleküllerdeki çözünmesi ihmal edilir.

b) Çözücü-Çözünen Benzerliği
Genellikle polar maddeler polar çözücü-
Tablo: 2.2: Bazı Polar ve Apolar Moleküller
lerde, apolar maddeler apolar çözücülerde iyi
çözünür. Bu çözünme olayı kısaca “Benzer Polar Moleküller Apolar Moleküller
benzeri çözer.” olarak ifade edilir. Bu neden-
H O (su) CCl (karbon tetraklorür)
2
4
le apolar bir maddenin polar bir çözücüde çö-
zünmesi beklenmez. Tablo 2.2’de bazı polar ve CH OH (metanol) C H (benzen)
6
6
3
apolar molekül örnekleri verilmiştir.
C H OH (etanol) CH (metan)
Apolar atom ve moleküller arasında sadece 2 5 4
indüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol zayıf etki- NH (amonyak) CO (karbon dioksit)
3 2
leşimleri (London kuvvetleri) oluşur. Polar mo-
C H O (aseton) I (iyot)
leküller arasında hidrojen bağları, dipol-dipol 3 6 2
etkileşimleri ve London kuvvetleri oluşur. Bu
CH COOH (asetik asit) BH (bor trihidrür)
3
3
etkileşimlerden en güçlüsü hidrojen bağları en
zayıfı ise London kuvvetleridir. Maddeler karıştırıldığında tanecikler ara-
sında hidrojen bağları oluşursa maddeler birbiri içinde iyi çözünür. Arala-
BİLGİ KUTUSU
rında hidrojen bağı oluşturarak çözünen maddeler moleküler olarak çö-
zünür.
Suda kısmen veya tamamen
H O, HF, NH , CH OH, C H OH, CH COOH, C H O , C H NH gibi
2 3 3 2 5 3 6 12 6 2 5 2 iyonlaşarak çözünen madde-
polar moleküller kendi aralarında ve birbirleriyle hidrojen bağı, dipol-di-
lerin çözeltileri elektrik akımını
pol etkileşimleri ve London kuvvetleri oluşturur. Bu etkileşimlerden daha
iletir. Bu çözeltilere elektrolit
güçlüsü hidrojen bağı olduğu için bu maddelerin birbiri içinde çözünme-
çözelti denir. Suda moleküler
sinde hidrojen bağı etkilidir. Örneğin NH ve C H OH suda çözündüğünde
3 2 5 çözünen maddelerin çözelti-
NH -H O, C H OH-H O arasında hidrojen bağları oluşur ve bu maddeler
3 2 2 5 2 leri elektrik akımını iletmez.
suda moleküler hâlde çözünür (Görsel 2.5).
Bu tür çözeltilere elektrolit
olmayan çözelti denir. Örne-
ğin tuzlu su elektriği iletirken
Hidrojen bağı şekerli su iletmez.
H H H
H O H N H C C O H BİLGİ KUTUSU

H H H H
H O Karışımdaki tanecikler arası
etkileşimler karışımın birçok
H
özelliğini belirler. Bu tanecikler
Hidrojen bağı arası etkileşimler; karışımın
kaynama noktası, donma nok-
Görsel 2.5: NH ve C H OH’ün su ile hidrojen bağı oluşturarak suda çözünmesi
3 2 5
tası, buhar basıncı, uçuculuk
gibi özelliklerini etkiler.

77