Page 32 - Fen Lisesi Kimya 11

b) Periyodik Özellikler ve Değişimi

Metalik/Ametalik Özellik
Periyodik sistemde metaller sol tarafta ametaller ise sağ tarafta bu-
lunur. Bunun nedeni metal ve ametal atomlarının periyodik özellikleri ile
birlikte son katman elektron sayılarının farklı olmasıdır. Metal atomla-
rının birinci iyonlaşma enerjileri ve elektron ilgileri genellikle düşüktür.
Metal atomları, az enerji ile son katman elektronlarını kolaylıkla vere-
bilir. Metallerin elektron verme eğilimine metalik aktiflik denir. Ametal
atomlarının birinci iyonlaşma enerjileri ve elektron ilgileri genellikle yük-
sektir. Ametal atomları soy gaz elektron düzenine ulaşmak için kolaylık-
Tablo 1.6: Na ve K atomunun
atom yarıçapı, iyonlaşma enerjisi la elektron alabilir. Ametallerin elektron alma isteğine ametalik aktiflik
ve elektron ilgisi değerleri denir. Metalik ve ametalik özellikler atom yarıçapı, iyonlaşma enerjisi,
elektron ilgisi ve elektronegatiflik değerlerine bağlıdır.
Element Na K Periyodik sistemde metalik özellik aynı periyotta bulunan atomların
son katmanında içerdiği elektron sayısı azaldıkça artar.
Atom
Örneğin sodyum (Na) ve magnezyum (Mg) atomlarının elektron di-
Yarıçapı 186 227
zilimleri
(pm)
6
2
2
İE 11 Na: 1s 2s 2p 3s 1
496 418
(kJ/mol) Mg: 1s 2s 2p 3s şeklindedir.
2
2
6
2
12
Eİ
-52,9 -48,4 Sodyum atomunun son katmanındaki elektron sayısı, magnezyum
(kJ/mol)
atomunun son katmanındaki elektron sayısından azdır. Atom yarıçapı
ise magnezyumdan büyük, birinci iyonlaşma enerjisi küçüktür (Tablo
1.6). Sodyumdan bir elektron koparmak magnezyuma göre daha kolay-
dır. Metalik özellik Na > Mg şeklindedir.
Periyodik sistemde gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe katman
sayısı ve atom yarıçapı artarken iyonlaşma enerjileri ve elektron ilgileri
genellikle azalır. Metaller son katman elektronlarını kolaylıkla verebilir.
Bu nedenle gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe metalik özellik artar.
Örneğin sodyum (Na) ve potasyum (K) atomlarının elektron dizilimleri
2
6
2
Na: 1s 2s 2p 3s 1
11
1
2
6
2
K: 1s 2s 2p 3s 3p 4s şeklindedir.
6
2
19
K atomunun katman sayısı Na atomunun katman sayısından fazla
olduğundan K atomu daha kolay elektron verebilir. Bu nedenle metalik
özellik K > Na’dur.
Periyodik sistemde aynı periyotta soldan sağa doğru gidildikçe atom
yarıçapı azalırken son katmandaki elektron sayısı artar. Aynı periyotta
soldan sağa doğru gidildikçe ametaller daha kolay elektron alabilir ve
ametalik özellik artar.
Örneğin kükürt (S) ve klor (Cl) atomlarının elektron dizilimleri
2
6
2
2
S: 1s 2s 2p 3s 3p 4
16
5
2
Cl: 1s 2s 2p 3s 3p şeklindedir.
6
2
2
17
Cl atomunun son katman elektron sayısı kükürt atomundan fazla
atom yarıçapı ise daha küçüktür.

44 KİMYA 11. SINIF