Page 14 - Fen Lisesi Kimya 9 | 2. Ünite

b) Atom Numarası, Kütle Numarası, İzotop, İzobar, İzoton ve
İzoelektronik Kavramları
Atomların kendine ait özelliklerini belirleyen, atomları diğer atomlar-
dan ayıran karakteristik özellikleri vardır. Atomun bu özelliklerini, atom ve
kütle numaraları belirler. Proton, nötron veya kütle numaraları eşit olan
atomların bazı özellikleri aynı ya da benzer olabilir.

Atom Numarası
Atomun çekirdeğindeki (+) yüklerin toplam sayısına atom numarası
denir. “Z” ile gösterilir. Atom numarası, proton sayısı ve çekirdek yükü
birbirine eşit kavramlardır.
Bir elementin tüm kimlik özellikleri proton sayısına bağlıdır. Nötr bir
atomda proton sayısı elektron sayısına eşittir. Atomun proton sayısının
değişmesi atomun cinsinin değişmesi demektir. Örneğin helyum atomu-
nunda iki proton, iki nötron, iki elektron bulunur (Şekil 2.19). H, He, Ca
4
Şekil 2.19: He atomunun yapısı 1 2 20
2
atomlarının proton sayıları farklı olduğu için kimlik özellikleri de farklıdır.
Kütle Numarası (Nükleon Sayısı)
Bir atomun çekirdeğinde bulunan proton ve nötron sayılarının toplamı-
na kütle numarası denir. “A” ile gösterilir.

Kütle numarası = proton sayısı + nötron sayısı
A = p sayısı + n sayısı

Bir atomun sembolü X kabul edilirse
A
x

Z

Atom numarası (Z) ve kütle numarası (A) şekildeki gibi gösterilir.
Nötr atomlarda proton sayısı elektron sayısına eşittir.
H, He, Na atomlarını incelenirse
23
4
1
1
2
11
1 Atom numarası = proton sayısı = elektron sayısı = 1
H Kütle numarası = 1
1
Nötronu olmayan tek izotoptur.
4 Atom numarası = proton sayısı = elektron sayısı = 2
He
2 Nötron sayısı = kütle numarası – proton sayısı
n sayısı = A – p sayısı ⇒ n sayısı = 4 – 2 = 2
23 Atom numarası = proton sayısı = elektron sayısı = 11
Na
11 Nötron sayısı = kütle numarası – proton sayısı
n sayısı = A – p sayısı ⇒ n sayısı = 23 – 11 = 12

Yüklü taneciklerde (iyonlarda) proton sayısı; elektron sayısı ile iyon
yükünün toplamına eşittir.
p sayısı = elektron sayısı + iyon yükü
2+
Ca iyonunda proton sayısı 20, elektron sayısı 18’dir.
20
F¯ iyonunda proton sayısı 9, elektron sayısı 10’dur.
9
72 73