Page 10 - Fen Lisesi Kimya 9 | 2. Ünite

2 . ATOMUN YAPISI
BÖLÜM

■ Atomlar daha küçük parçacıklara bölünebilir mi?
■ Atomdan daha küçük parçacıklar var mıdır? Varsa bu tanecikler nelerdir?

2.2.1. Atom Altı Parçacıkların Varlığı
Demokritos maddenin bölünemez en küçük yapı taşına atomos ismini
vermiştir. Dalton ise atomların içi dolu bölünemeyen kürecikler olduğu-
nu iddia etmiştir. Dalton atom modelinin yanlışlık ve eksiklikleri bilimin
gelişmesiyle anlaşılmıştır. Dalton atom modeli atomun yapısı ile ilgili ça-
lışmalara ilham kaynağı olmuştur. Bu nedenle Dalton’un atom teorisi ilk
bilimsel atom teorisi olarak kabul edilmiştir.
Atomdan daha küçük taneciklere atom altı parçacıklar denir. Atomun
yapısının aydınlatılması birçok elektriksel deneyle mümkün olmuştur.
Maddede elektriksel yüklerin varlığı ilk kez Antik Çağ'da ağaç reçinele-
rinin fosilleşmesiyle oluşan açık sarı renkli kehribar taşının sürtünmeyle
elektriklenmesi ve küçük cisimleri (kâğıt, toz gibi) çekmesiyle fark edil-
miştir. Tabiatta iki elektrik yükü vardır. Bu elektriksel yükler pozitif (+) ve
negatif (−) elektrik yükleridir. Aynı elektrik yükleri birbirlerini iterken, zıt
elektrik yükleri birbirini çeker (Şekil 2.13).

+ + - -
iter iter

+ - + Nötr

çeker çeker
Şekil 2.13: Elektrik yükleri arasıdaki etkileşimler

Cam ve ebonit çubuk ipek ve yün kumaşa sürtülürse elektriklenir. Ebo-
nit ve cam çubuğun yünlü ve ipek kumaşa sürtünmesi sonucunda farklı
elektrik yükleriyle yüklendiğini ilk fark eden Benjamin Franklin’di. Ebonit
çubuk yünlü kumaşa sürtülürse; ebonit çubuk elektron alarak negatif (−),
yünlü kumaş elektron vererek pozitif (+) elektriksel yükle yüklenir.
Cam çubuk ipek kumaşa sürtülürse; cam çubuk elektron vererek pozi-
tif (+) yükle, ipek kumaş elektron alarak negatif (−) yükle yüklenir. Bu şe-
kilde elektriklenmeye statik (durgun) elektriklenme denir (Şekil 2.14).

e −
e −

+ + - -
+ + - - - - - - + + + +
Ebonit çubuk Cam çubuk
Yün kumaş İpek kumaş
Şekil 2.14: Statik Elektriklenme

68 69