Page 62 - Fizik 11 | 1.Ünite

KUVVET VE HAREKET

Görsel 1.16: İç patlama yapan bir cisim
Patlama olaylarında kütle bölünerek daha küçük yeni kütleler ortaya çıkar (Görsel 1.16). Bir dış kuvvet etkisi ol-
madan iç kuvvetler ile parçalara ayrılan cisimlerden oluşan sistemin çizgisel momentumu korunur. Patlama ön-
cesi cismin çizgisel momentumu, patlamayla oluşan parçaların çizgisel momentumlarının toplamına eşit olur.

Sabit hızlarla çarpışan cisimlerde de iki cisim çarpıştıktan sonra ayrı ayrı ya da birleşerek hareket ederlerse dış
kuvvet etkisi yoksa ve sadece tepki kuvvetleri varsa toplam çizgisel momentum korunur. Patlama ve çarpışma
gibi olaylarda çizgisel momentum her zaman korunurken sistemin sahip olduğu kinetik enerjinin her zaman
korunduğu söylenemez. Olay sırasında gerçekleşen şekil değişimi, ısı, ışık ve ses çıkması ya da çarpışan cisimle-
rin dönmesi gibi durumlarda sistemin kinetik enerjisi korunmaz.

95. ÖRNEK

Şekildeki gibi sürtünmesiz yatay düzlemde 4 m/s büyük- V = 4 m/s
m 1 m 2 = 3 kg
lüğünde hızla gitmekte olan cisim bir iç patlamayla iki 2 m/s 8 m/s
parçaya ayrılmaktadır. m T

3 kg kütleli parça 8 m/s büyüklüğünde hızla, diğer parça (-) Yön (+) Yön
ise 2 m/s büyüklüğünde hızla zıt yönlerde sabit hızlarla
hareket ettiğine göre cismin toplam kütlesi kaç kg’dır?

ÇÖZÜM
Cismin patlamadan önceki çizgisel momentumu ile patlamadan sonraki çizgisel momentumu birbi-
rine eşittir.

P = P 1 + P 2
.
.
m toplam . V = -m V + m V 2
1
2
1
m toplam ∙ 4 = -m ∙ 2 + 3 ∙ 8
1
(m + 3) ∙ 4 = -m ∙ 2 + 3 ∙ 8 ( 6m = 12 ( m = 2 kg
1
1
1
1
m toplam = m + m
1
2
m toplam = 2 + 3 = 5 kg olur.
164