Page 5 - Fizik 11 - 1. Ünite - 1. Bölüm

KUVVET VE HAREKET

2. ALIŞTIRMA

a) Koordinatları A(1,2), B(-2,1) ve C(-1,-2) olan ,AB ve C vektörlerini Şekil I'deki kartezyen koor-
dinat sisteminde çiziniz.
b) Koordinatları D(3,2,2) olan D vektörünü Şekil II'deki kartezyen koordinat sisteminde çiziniz.

ÇÖZÜM
y y

2 2
1 1

-3 -2 -1 0 1 2 3 x 1 0 1 2 3 x
-1 2
-2 3
z
Şekil I Şekil II

C) VEKTÖRLERİN BİLEŞKESİ

15 N 25 N

a) 10 kg kütleli elma kasaları b) Elma kasasına etki eden kuvvetler
Görsel 1.1: Skaler ve vektörel toplama örnekleri

Skaler büyüklükler toplanırken cebirsel toplama işlemi yapılır. Örneğin her birinde 10 kg elma bulunan iki ka-
sadaki toplam elma kütlesi 20 kg’dır (Görsel 1.1.a). Elma kasalarından birine, birbirine zıt yönlü 15 N ve 25 N
büyüklüğündeki iki kuvvet uygulandığında (Görsel 1.1.b) kasaya etki eden toplam kuvveti bulmak için vektörel
işlem yapılır. Kasaya etkiyen net kuvvet 10 N büyüklüğünde ve büyük olan kuvvet yönündedir. Birden çok vek-
törün toplanmasıyla elde edilen vektöre bileşke vektör denir. Bileşke vektör R sembolü ile gösterilir ve farklı
yöntemler kullanılarak bulunabilir.

Uç Uca Ekleme Yöntemi

K K
R
K
L L K
L
a) K ve L vektörleri b) K vektörünün taşınması c) R bileşke vektör

Şekil 1.7: İki vektörün uç uca eklenmesi

K ve L vektörlerinin bileşkesi bulunurken K vektörü, yönü ve doğrultusu değiştirilmeden L vektörünün ucuna
taşınır (Şekil 1.7.a, b). L vektörünün başlangıç noktasından K vektörünün bitiş noktasına doğru çizilen vektör,
bileşke vektördür (Şekil 1.7.c). Çizilen vektörün uzunluğu hesaplanarak bileşke vektörün büyüklüğü bulunur.

17 17