Page 15 - Fizik 12 | 1.Ünite

1. BÖLÜM: DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET

1.1.4. Yatay, Düşey ve Eğimli Zeminlerde Araçların

Emniyetli Dönüş Şartları

Kara yollarında virajlardan hemen önce hız limiti levhası yerleştirilme-
sinin sebebi nedir (Görsel 1.4)?

Görsel 1.5: a) Sola tehl�kel� v�raj
levhası
Görsel 1.4: Sağa tehl�kel� v�raj ve uyarı levhaları
Kara yollarındaki trafik uyarı levhaları sürücülere yolun özellikleri ve
uyulması gereken hız limitleri hakkında bilgiler vermektedir. Sola teh-
likeli viraj levhası, yolun sola dönen bir kısmına yaklaşıldığını göste-
rirken (Görsel 1.5: a) sağa tehlikeli viraj yön levhası ise görüş mesa-
fesi kısa, yarıçapı dar olan sağa doğru viraja yaklaşıldığı bilgisini verir
(Görsel 1.5: b). Görsel 1.5: b) Sağa tehl�kel� v�raj
yön levhası

Yatay Virajda Hareket

Bir araç virajı dönerken araca, virajın merkezine doğru merkezcil bir
kuvvet etki eder (Şekil 1.7).

Araç, viraja girdiğinde aracın hareketine dik doğrultuda ve tekerlekler
ile zemin arasında ve yönü virajın merkezine doğru olan bir sürtünme
kuvveti oluşur. Aracın virajı güvenle dönebilmesi için merkezcil kuv-
vet, statik sürtünme kuvvetinin en büyük değerinden küçük ya da bu F Sürtünme
değere eşit olmalıdır. j

F Sürtünme ≥ F Merkezcil

2 O
km g $ $ m $ j r Şekil 1.7: Yatay v�rajı dönen araba
$
eşitliğinden aracın virajı güvenle dönebilmesi için gereken hız

j # kg r$$ dir.

Aracın hızı sınır değerden büyükse araç virajda savrulur. Bağıntıda
yer alan
k : Yüzeyle aracın tekerlekleri arasındaki sürtünme katsayısı

g : Yer çekim ivmesi

r : Virajın yarıçapıdır.

12. SINIF FİZİK 29