Page 10 - Fizik 12 | 1.Ünite

1. ÜNİTE: ÇEMBERSEL HAREKET

1.1.3. Düzgün Çembersel Hareket Yapan Cisimlerin

Hareketi

Lunaparklardaki eğlence treninin çembersel bir yörünge izlemesi,
Dünya çevresinde Ay ve yapay uyduların yörüngelerinde dolanımına
devam etmesi, yatay yolda virajı dönen bir aracın virajı güvenle döne-
bilmesi gibi olayların nedeni merkezcil kuvvettir (Görsel 1.3: a, b, c).

a) b) c)
Görsel 1.3: Merkezc�l kuvvet örnekler�: a) Eğlence tren� b) Yapay uydu c) Yatay v�rajı dönen araç

Merkezcil kuvvet yeni bir kuvvet çeşidi değildir. Merkezcil kuvvet,
çembersel yörüngede hareket eden cisme, hareketin merkezine doğru
etki eden ve hız vektörüne dik olan net kuvvetin adıdır.
A) Yatay Düzlemde Düzgün Çembersel Hareket

j
C B C B
r N
j O O T
j A
D A A A D A
j
m⋅g

a) b)

Şekil 1.5: a) Sürtünmes�z yatay düzlemde çembersel yörüngede dönen c�s�m
b) A noktasındak� c�sm�n serbest c�s�m d�yagramı

Sürtünmenin önemsiz olduğu yatay bir düzlemde r uzunluğundaki bir
ipin ucuna bağlı m kütleli cisme j büyüklüğünde sabit bir hızla çem-
bersel hareket yaptırılsın (Şekil 1.5: a). Cismin A noktasından geçişi
sırasında cisme etki eden kuvvetlerin gösterildiği serbest cisim diyag-
Araştırınız ramı Şekil 1.5: b’deki gibidir.
Araştırınız
Günlük hayatta karşılaştığınız N : Yatay düzlemin tepki kuvveti
sebebi merkezcil kuvvet olan
hareket örneklerini araştırı- m $ g : Yer çekimi kuvveti
nız. Sonucunu arkadaşlarınızla
paylaşınız. TA A : İpte meydana gelen gerilme kuvveti

24 12. SINIF FİZİK