Page 8 - Fizik 12 | 1.Ünite

1. ÜNİTE: ÇEMBERSEL HAREKET

1.1.2. Düzgün Çembersel Harekette Merkezcil

Kuvvetin Bağlı Olduğu Değişkenler

Sabit büyüklükteki hızla ( j = 2 j ) çembersel yörüngede hareket
1
j 2 eden cismin (Şekil 1.4) hız vektörünün yönü sürekli değişir. Bu deği-
a şimden sabit büyüklükte ve yönü daima hareketin merkezine doğru bir
2
j 1 ivme meydana gelir ( a1 = a2 ). İvmenin varlığı, yönü ivme vektörüyle
F 2 aynı yönde sabit büyüklükte ( F1 =
F2 ) bir net kuvvet olduğunu göste-
F 1 a 1 rir. Yönü hareketin merkezine doğru ve daima hız vektörüne dik bu net
O
kuvvete merkezcil kuvvet denir. Merkezcil kuvvet F Merkezcil sembolüyle
gösterilir.

Newton’ın ikinci hareket yasasına göre m kütleli cisme etki eden net
$ ifade
Şekil 1.4: Düzgün çembersel kuvvet F = mamerkezcilsiyle bulunur.
harekette merkezc�l �vme ve
merkezc�l kuvvet�n göster�m� Bu bağıntıda merkezcil ivme ifadesi a = ~ 2 r $ = j r 2 yerine yazılırsa
merkezcil kuvvetin büyüklüğünü veren ifade

F Merkezcil = m $ ~ 2 r $ = m $ j r 2 şeklinde bulunur.

Merkezcil kuvvet (F ), konum vektörü ( r ) ile zıt yönlü olduğundan

-
F Merkezcil = m $ ~ 2 r $ bağıntısı yazılır.

Merkezcil kuvvetin bağlı olduğu değişkenleri daha iyi anlayabilmek için
“Merkezcil kuvvet” deneyini yapınız.

1. DENEY
Deneyin Adı Merkezcil kuvvet
Düzgün çembersel harekette merkezcil kuvvetin bağlı olduğu
Deneyin Amacı değişkenleri kavramak
DENEY Deneyde Kullanılan Araçlar • Kronometre

• Terazi
• Merkezcil kuvvet takımı (esnemeyen ip, ataş, metal boru,
kendi içlerinde özdeş m ve m kütleli metal pullar)
1
2
Deney Düzeneğinin Hazırlanışı
Esnemeyen ipi metal borudan geçirerek m m
1
kütleli 1 adet pulu ipin üstteki ucuna, m 1
2
kütleli 4 adet pulu ipin alttaki ucuna, atacı
da şekildeki gibi borunun altındaki ipe takı-
nız. Deney düzeneğini hazırladıktan sonra
aşağıdaki adımları sırasıyla uygulayınız.

m 2

22 12. SINIF FİZİK