Page 29 - Kimya 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

8 KİMYA 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Molekülerite:
Çok basamaklı tepkimelerin net tepkime denkleminde girenlerin katsayıları toplamına tepkimenin
moleküleritesi denir.
Aşağıdaki örneğin öğrenciler tarafından incelenmesi sağlanır.

Örnek: Çok basamaklı bir tepkimenin basamakları aşağıda verilmiştir.

I. 2NO(g) → N 2 O 2 (g) (hızlı)
II. H 2 (g) + N 2 O 2 (g) → H 2 O(g) + N 2 O(g) (yavaş)
III. N 2 O(g) + H 2 (g) → N 2 (g) + H 2 O(g) (hızlı)
Buna göre
a) Net tepkime denklemini yazınız.
b) Ara ürünleri yazınız.
c) Tepkimenin hız denklemini yazınız.
ç) Tepkimenin derecesini yazınız.
d) Tepkimenin moleküleritesini yazınız.

Cevap: I. 2NO(g) → N 2 O 2 (g) (hızlı)
II. H 2 (g) + N 2 O 2 (g) → H 2 O(g) + N 2 O(g) (yavaş)
III. N 2 O(g) + H 2 (g) → N 2 (g) + H 2 O(g) (hızlı)

2H 2 (g) + 2NO(g) → 2H 2 O(g) + N 2 (g) net tepkime denklemi

b) N 2 O 2 ve N 2 O ara üründür.
c) Tepkimenin hız denklemi yavaş adıma göre yazılır. Hız denklemi r=k[H 2 ][N 2 O 2 ] şeklindedir.
ç) Tepkimenin derecesi 2’dir.
d) Tepkimenin moleküleritesi 4’tür.

TEPKİME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Kimyasal tepkimelerin hızları tepkimeye giren maddelerin özellikleri ile ortamın özelliklerine bağlı
olarak değişir.
Tepkime hızına etki eden faktörler:
a) Tepkimeye giren tanecik türü
b) Derişim
c) Sıcaklık
ç) Katalizör
d) Tanecik boyutu (temas yüzeyi)
Madde Cinsinin Tepkime Hızına Etkisi
Tepkime hızına tepkimeye giren maddelerin türü etki eder. Tepkimeye giren maddeler atom, molekül,
iyon ve radikal hâlinde olabilir. Kimyasal tepkimeler oluşurken bağlar koparak yeni bağlar oluşur. Bir
tepkimede kopan ve oluşan bağ sayısı arttıkça tepkime yavaşlar. Oda sıcaklığında iyonlar arasındaki
tepkimeler genellikle hızlı gerçekleşir. Zıt yüklü ve iyon yükü büyük tepkimeler çok hızlı gerçekleşir.
Nötralleşme ve çökelme tepkimeleri hızlı gerçekleşen tepkimelerdir. Tanecikleri arasında kovalent bağ
olan tepkimelerin gerçekleşmesi genellikle yavaştır.

28