Page 30 - Kimya 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 11 8

2. Yönerge Aşağıdaki örneklerin öğrenciler tarafından incelenmesi sağlanır.

Örnek: Aşağıdaki tepkimelerin hızlarını sıralayınız.
2
2
3
3
I. Cr (suda) + Fe (suda) →Fe (suda) + Cr (suda)
+
+
+
+
II. 2NO(g) + O 2 (g) → 2NO 2 (g)
2
III. Ba (suda) + SO 4 (suda) → BaSO 4 (k)
2¯
+
IV. Ag (suda) + Cl¯(suda) → AgCl(k)
+
Cevap: lll >lV > l > ll
Derişimin Tepkime Hızına Etkisi
Tepkimeye giren maddelerin derişimi arttırılınca birim hacimdeki molekül sayısı artar. Böylece tep-
kimeye giren taneciklerin birim zamandaki çarpışma sayısı artarak aktifleşmiş kompleks oluşturan
tanecik sayısı ve tepkime hızı artar.

Örnek: X(g) + 2Y(g) + Z(g) → K(g) + L(g) tepkimesi için sabit sıcaklıkta yapılan deney sonuçları
aşağıda verilmiştir.

Deney [X] (M) [Y] (M) [Z] (M) Hız (M/s)

1 0,01 0,2 0,1 1,2.10 –4

2 0,02 0,2 0,1 2,4.10 –4

3 0,01 0,4 0,1 1,2.10 –4

4 0,01 0,2 0,2 4,8.10 –4

Verilen deney sonuçlarına göre
a) Tepkimenin hız denklemini yazınız.
b) Hız sabiti “k” değerini ve birimini bulunuz.
c) Tepkimenin derecesi ve moleküleritesi kaçtır?
ç) Tepkime çok basamaklı mıdır?

Cevap: a) 1 ve 2. deney incelendiğinde [Y] ve [Z] sabit tutulup [X] iki katına çıkarıldığında tepkime
hızı iki katına çıkmıştır. r α [X]
1 ve 3. deney incelendiğinde [X] ve [Z] sabit tutulup [Y] iki katına çıkarıldığında tepkime
hızında değişme olmamıştır. Buna göre tepkime hızı [Y] derişimine bağlı değildir.
1 ve 4. deney incelendiğinde [X] ve [Y] sabit tutulup [Z] iki katına çıkarıldığında tepkime
hızı dört katına çıkmıştır. r α [Z] Buna göre tepkime hız ifadesi: r = k[X][Z] şeklindedir.
2
2
b) Hız sabiti (k) değeri, tablodaki herhangi bir deney verilerinin hız ifadesinde yerine konul-
masıyla bulunur.
I. deney verileri için k değeri r = k[X][Z] ⇒ 1,2.10 = k[0,01][0,1] , k = 1,2
2
2
−4
2
2
k birimi: M/s = k.M.M ⇒ k= 1/s.M veya eşitlikte M yerine mol/L konulursa k= L 2 /mol
2 .s olur.

29